بررسی آماری برخی ویژگی‌های مورفومتری و عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش‌ها در حوضه آبخیز سجارود

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

چکیده

هدف از این پژوهش تجزیه و تحلیل پارامترهای فیزیکی، مورفولوژیکی و برخی عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش‏ها در حوضه آبخیز سجارود، به‌منظور شناسایی بهتر دامنه رفتار توده‏های زمین لغزشی منطقه می‌باشد. در این پژوهش ابتدا براساس میانگین بارندگی سالانه 12 ایستگاه داخل و اطراف حوضه طی دوره آماری 25 ساله و نیز ارتفاع آنها، معادله گرادیان بارندگی منطقه توسعه داده شد. سپس براساس بررسی‏های میدانی، عکس‏های هوایی و پرسش‌نامه‏های تکمیل شده زمین لغزش‏های منطقه، فاکتورهای مهم مورفولوژیکی زمین لغزش‏ها شامل ضریب تغییر شکل زمین لغزش، ضریب تغییر شکل طولی، ضریب تغییر شکل عرضی، شاخص عمق و نیز برخی عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش‏ها شامل فاصله از گسل، نحوه ارتباط توده لغزشی با سیستم زه‌کشی، ارتفاع از سطح دریا و میانگین بارندگی سالانه در 35 نقطه زمین لغزشی حوضه محاسبه شد. نتایج تجزیه و تحلیل‏های آماری شامل آنالیز همبستگی و توسعه مدل‌های چندمتغیره خطی بین عوامل مؤثر و مشخصات مورفومتری زمین لغزش‌ها نشان داد که اکثر زمین لغزش‌های منطقه از نوع لغزش‏های کشیده، دارای گسترش عمقی زیاد و با تغییر شکل طولی و عرضی بسیار کم نسبت به عمق می‌باشند. همچنین با کاهش ارتفاع از سطح دریا و افزایش بارندگی میانگین سالانه، زمین لغزش‏های عمیق‏تر و با گسترش عرضی بیش‏تر مشاهده می‌گردند، در حالی‌که گسترش طولی لغزش‏ها کاهش می‌یابد. در این منطقه به‏دلیل تأثیر دو عامل اصلی مؤثر نزدیکی به شبکه زه‌کشی و تغییر کاربری اراضی از جنگل به باغ و جاده به‌خصوص در ارتفاعات کم‏تر، حجم قابل‌توجهی از توده‌های لغزش یافته وارد شبکه زه‌کشی شده و از حوضه خارج می‌گردند.

عنوان مقاله [English]

Statistical Analysis of Some Morphometeric Characteristics and Effective Factors on Landslide Occurrence in Sajarood Watershed

چکیده [English]

The purpose of this study was to analyze some physical, morphological and effective factors on landslide occurrence to better recognition of landslide mass behavior in the study area. Based on the mean annual rainfall of 25 years period and elevation above sea level of 12 stations located within and surrounding the study area, the rainfall gradient equation of the area was developed. Based on field surveys, aerial photographs interpretation and filling out questionnaires of landslide, some important morphometric factors including landslide deformation coefficient, landslide longitudinal deformation coefficient, landslide latitudinal deformation coefficient and landslide depth index and some effective factors on landslide occurrence such as distance to fault, manner of relation to drainage network, elevation and mean annual rainfall in 35 land sliding locations were computed. The results of statistical analysis including correlation analysis and linear multiple modeling between effective factors and landslide morphometric characteristics showed that most landslides were long with deep extension and very low longitudinal deformation and latitudinal deformation in comparison to depth. Also, decrease in elevation above sea level and increase in mean annual rainfall, have resulted in deeper and with latitudinal extension landslides, while longitudinal extension of landslides decreased. In the study area considerable amount of sediment was delivered to drainage network. because of the proximity to drainage network and land use change from forest to garden and roads in lower elevations.