بررسی تاثیر تاج پوشش‌های مختلف زیتون بر برخی خصوصیات خاک در یک سیستم آگروفارستری (مطالعه موردی: شهرستان آق‌قلا-استان گلستان)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 استادیار گروه مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

سابقه و هدف:
درختان نقش مهمی در تمامی اکوسیستم خاکی ایفا می‌کنند. درختان از طریق سیستم ریشه‌ای و تاج پوشش‌های خود، می‌توانند تاثیر بسزایی در حفاظت،حاصلخیزی و بهبود کیفیت خاک داشته باشند. تحقیقات انجام شده در زمینه تاثیر نقش درختان بر خصوصیات خاک نشان می-دهد که حضور درختان نقش مهمی در بهبود خصوصیات خاک تحت تاج پوشش خود داشته است. با توجه به اهمیت و نقش درختان بر خصوصیات خاک اطراف خود، مدیریت درختان در برنامه‌های اصولی حفاظت و حاصلخیزی خاک ضروری است. یکی از مواردی که می‌بایست در این راستا مورد توجه قرار گیرد، تاج پوشش درختان می‌باشد. به همین جهت در این پژوهش به بررسی تاثیر تاج پوشش درختان زیتون در یک نوع سیستم آگروفارستری بر روی مواد آلی و عناصر غذایی خاک پرداخته شده است.
مواد و روش:
برای انجام این تحقیق زمینی تحت سیستم آگروفارستری (کشت گندم در بین درختان زیتون) و زمین تحت کشت گندم (منطقه شاهد) در نظر گرفته شد. در سیستم آگروفارستری، سه تیمار سطح تاج پوشش: تاج پوشش‌های کوچک، تاج پوشش‌های با سطح متوسط و تاج پوشش‌های بزرگ در نظر گرفته شد. ماده آلی خاک از روش تیتراسیون و نیتروژن کل خاک از رابطه همبستگی بین نیتروژن و ماده آلی محاسبه شد. فسفر محلول در خاک از روش اولسن و همکاران و دستگاه اسپکتروفتومتری استفاده گردید. پتاسیم از روش عصاره‌گیری با استات آمونیوم و دستگاه فلیم‌فتومتری اندازه‌گیری شد. میانگین وزنی قطر خاکدانه به روش الک تر اندازه‌گیری شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSSو Excelو برای مقایسه میانگین از آزمون حداقل تفاوت معنی‌داری (LSD) استفاده شد.
یافته‌ها:
نتایج نشان داد که تیمار‌های مختلف تاج پوشش تاثیر معنی‌داری بر ماده آلی، فسفر و میانگین وزنی قطر خاک‌دانه در سطح معنی‌داری یک و پنج درصد داشتند. ارتباط معنی‌داری بین تیمارهای مختلف تاج پوشش و میزان پتاسیم خاک مشاهده نشد. در نتیجه‌ی اجرای سیستم آگروفارستری، میزان ماده آلی از22/0 به 49/1 درصد، نیتروژن کل خاک از 01/0 به 074/0 درصد، فسفر خاک از 79/0 به 22/1 میلی‌گرم بر لیتر، پتاسیم از 94/4 تا 95/6 میلی‌گرم بر لیتر، میانگین وزنی قطر خاکدانه از 04/0 به 15/0 میلی متر افزایش داشتند.
نتیجه‌گیری:
حضور لاشبرگ و بقایای گندم در پای درختان موجب افزایش مواد آلی و غذایی خاک و بهبود خصوصیات خاک شده است. سیستم آگروفارستری به دلیل تلفیق چند نوع سیستم مختلف (درختکاری، زراعت و مرتع) می‌تواند به عنوان راهکاری در جهت افزایش حاصلخیزی خاک و کمک به جلوگیری از فرسایش خاک به ویژه در مناطق خشک باشد. امروزه به دلیل افزایش جمعیت، نیاز روز افزون به مواد غذایی را در پی داشته است. همین امر منجر به افزایش بهره‌برداری از زمین‌های کشاورزی و از دست رفتن حاصلخیزی خاک شده است. سیستم‌های آگروفارستری به عنوان نوعی کشاورزی پایدار می‌تواند در دراز مدت به حاصلخیزی خاک بیافزاید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of effects of different canopy cover of olive on some soil properties under an agroforestry system (Case study: Aq Qala, Golestan province

نویسندگان [English]

  • fatemeh jafari 1
  • hamidreza asgari 2
  • mohsen hosseinalizade 2
1 M.Sc, Arid Areas Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2 2- Assistant Professor, Arid Areas Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
چکیده [English]

Background and objectives:
Trees play an important role in all terrestrial ecosystems. Trees can have a main impact by their root system and canopies on conservation, fertility and improve quality of soil. Studies conducted in context of the effect of trees on soil properties indicate that presence of trees have been an important role in improving soil properties under their canopy. Considering the importance and role of trees on the surrounding soil properties, trees management is essential in Programs principles of soil conservation and fertility. One thing that should be considered in this context is the canopy of trees. Therefore, in this study has been paid to investigate of effect of olive trees canopies in an agroforestry system on soil organic matter and nutrient.
Materials and methods:
For this study was considered the land under agroforestry system (wheat cultivation in between olive trees) and land under wheat cultivation (control area). In agroforestry system, was considered three treatments of canopy cover: canopy cover with small area, canopy cover with moderate area and large canopy cover. Organic matter was used titration method and soil nitrogen was calculated by using correlation between nitrogen and organic matter. Soil soluble phosphor was determined by Olsen method and spectrophotometer. Measurement of potassium was determined by using ammonium acetate method and flame photometry. Mean weight diameter was measured by wet sieving. To analyze the data from laboratory results were used by SPSS and Excel and for comparison of means were used by test least significant difference (LSD).
Results:
The results show that different treatments of canopy cover have a significant effect on organic matter, phosphorous and mean weight diameter at 1% and 5% level of significance. Significant correlations have not been observed between different treatments of canopy cover and soil potassium. As a result of the implementation of agroforestry system, increased amount of organic matter from %0.22 to %1.49, nitrogen from %0.01 to %0.074, phosphorus from 0.79 to 1.22 mg/L, potassium from 4.94 to 6.95 mg/L and mean weight diameter from 0.04 to 0.15 mm.
Conclusion:
The presence of litter fall and wheat debris under trees increased soil organic matter and nutrient and improve soil properties. Agroforestry system can be as an approach to increase of soil fertility and help to prevent of soil erosion especially in arid zone because of combination of several different systems (trees, crops and pasture). Today, due to increase of population has followed increasing demand for food. This led to increased utilization of agricultural land and loss of soil fertility. Agroforestry system as a sustainable agricultural can increase soil fertility in long term.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soil quality
  • Soil Conservation
  • aggregated stability
  • soil nutrient
  • root system and canopy cover