اثرات تغییر کاربری اراضی بر شاخص های کیفیت خاک در شرق استان اردبیل

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

اثرات تغییر کاربری اراضی بر کیفیت خاک در منطقه فندقلوی استان اردبیل در سه کاربری مجاور هم جنگل، مرتع و زراعی بررسی گردید. سی نمونه خاک از هر کاربری‌ برداشته و برخی شاخص‌های کیفی در آنها اندازه‌گیری شد. در اثر تغییر کاربری‌ اراضی جنگلی به مرتعی و زراعی به‌ترتیب میانگین کربن آلی از 8/5 به 08/3 و 24/2 درصد، نیتروژن از 46/0 به 22/0 و 11/0 درصد، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها از 28/1 به 97/0 و 35/0 میلی‌متر، هدایت هیدرولیکی از 49/0 به 35/0 و 20/0 سانتی‌متر بر دقیقه، تنفس از 90/0 به 36/0 و 30/0 میلی‌گرم دی اکسید کربن بر گرم خاک در روز، پتاسیم از 07/545 به 07/289 و 14/105 میلی‌گرم در کیلوگرم، فسفر از 18/55 به 67/27 و 98/51 میلی‌گرم در کیلوگرم، تخلخل از 11/54 به 67/46 و 3/37 درصد کاهش و در مقابل میانگین کربنات کلسیم از 57/5 به 93/9 و 98/11 درصد، شن از 82/54 به 83/57 و 76/60 درصد و اسیدیته از 66/5 به 73/6 و 82/6 افزایش یافت. بیشترین همبستگی مثبت و معنی‌دار بین کربن آلی با نیتروژن کل (**897/0r=) یافت شد. نتایج تجزیه عامل‌ها نیز نشان داد سه عامل بیش از 95 درصد واریانس را در شن، 83 درصد واریانس را در کربن آلی، نیتروژن کل، پتاسیم، رس و سیلت، 73 درصد واریانس را در اسیدیته، تنفس و تخلخل و 60 درصد واریانس را در فسفر توجیه کرد. بنابراین تغییر کاربری اراضی جنگلی به مرتعی و زراعی باعث افت کیفیت خاک در منطقه مورد مطالعه گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impacts of land use change on soil quality indicators in eastern Ardabil province

چکیده [English]

The impacts of land use change on the soil quality in Fandoghlou region of Ardabil province at three adjacent forest (F), range (R) and cultivated (C) lands was studied. Thirty soil samples were collected from each land use and measured some their quality indices. Land use change from F to R and C decreased mean of OC from 5.8 to 3.08 and 2.24 %, N from 0.46 to 0.22 and 0.11 %, MWD of aggregates from 1.28 to 0.97 and 0.35 mm, hydraulic conductivity from 0.49 to 0.35 and 0.20 cm min-1, respiration from 0.90 to 0.36 and 0.30 mg CO2 g-1day-1, K from 545.07 to 289.07 and 105.14 mg kg-1, P from 55.18 to 27.67 and 51.98 mg kg-1, porosity from 54.11 to 46.67 and 37.3 % and increased mean of calcium carbonate from 5.57 to 9.93 and 11.98 %, sand from 54.82 to 57.83 and 60.76 % and pH from 5.66 to 6.73 and 6.82, respectively. The highest significant positive correlation was found between OC and N (r = 0.897**). The results of factor analysis showed that three factors justified higher than 95 percent of variance in sand, 83 percent of variance in OC, N, K, clay and silt and 73 percent of variance in pH, respiration and porosity and 60 percent of variance in P. Therefore, land use change from F to R and C reduced soil quality in the studied area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principle Component Analysis (PCA)
  • Land use change
  • Soil quality
  • Fandoghlou forests