تعیین مکان های مناسب استفاده از آب مازاد قنوات جهت تغذیه آبخوان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده/ گروه زمین دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناس زمین شناسی و GIS

3 گروه مهندسی آب دانشگاه بیرجند

چکیده

بخش عمده¬ای از کشور ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می¬شود و آب به عنوان یک عامل محدود کننده فعالیت¬های بشر در این مناطق به شمار می¬آید. وجود منابع آبی از جمله چشمه¬ها و قنوات به عنوان منابعی که در برخی از فصول دارای آب مازاد هستند، می¬تواند به عنوان منبعی برای تغذیه آبخوان موجود در چنین مناطقی مورد استفاده قرار گیرند. بدین منظور معیارهایی همچون زمین شناسی، دبی، فاصله تا آبخوان، محدودیت-های اجتماعی و غیره مورد بررسی قرار گرفت سپس با استفاده از توابع تحلیل GIS، کل منابع منتخب برای هر یک از معیارهای تعیین شده کلاس¬بندی شد. ویژگی این پژوهش استفاده دو مرحله¬ای با امتیازدهی¬های متفاوت در روش سلسله مراتبی می باشد. ابتدا بر اساس خروجی قابل استحصال در سه ماه از سال تعدادی از منابع غربال گردید، سپس بر اساس وزن دهی اولیه تعداد منابع به 66 نقطه کاهش یافت. در مرحله بعد هر یک از پارامترهای یاد شده برای این منابع باقی مانده در ماتریس های تحلیل قرار گرفته و بر اساس نظرات کارشناسی و بازدیدهای میدانی امتیازدهی گردید و نقاط به 26 نقطه نهایی کاهش یافت. در نهایت، با تلفیق نقشه¬های، پهنه بندی شده بر اساس وزن اکتسابی از روش AHPنقشه نهایی در سه کلاس رده بندی گردید. با توجه به نتایج بدست آمده مشخص گردید که 0.36 درصد از قنوات و 0.01 درصد از چشمه¬ها دارای پتانسیل تغذیه پذیری آبخوان می باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determine of suitable location use of excess water qanats to aquifers recharge by AHP method (Case Study: Khorasan Razavi province)

نویسنده [English]

  • narjes ghahremani 1
1
2
3
چکیده [English]

Much of the country is arid and semi-arid and Water is considered as a limiting factor of human activity in these areas. There are water spring and kariz which as resources that are surplus water in some seasons, may be used a source of groundwater recharge in such areas. Therefore, measures such as slope, discharge, distance to the aquifer, were examined Using analysis functions of GIS, zonning the entire area was determined for each of the criteria. A special feature of this study is to use a two-stage hierarchical approach is different scoring. In the first three months of the year based on production output was screened a number of sources, the initial weights based on the number of resources has dropped to 66 points. In the next step each of the above parameters for the remaining sources the matrix was analyzed and, based on expert opinion and field visit was scoring 26 points in the final point fell. Finally, the integration of acquired zoning maps based on the weight of AHP, the final map was classified into three classes. The results revealed that 0.36 percent from 0.01 percent aqueducts and fountains aquifers are vulnerable to potential supply.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Excess water aqueducts
  • Analytical Hierarchy process (AHP)
  • Khorasan Razavi