تحلیل تغییرات زمانی فرآیندهای هیدرولوژیکی کرت های کوچک آزمایشی در یک حوزه آبخیز جنگلی

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرّس

2 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

امروزه مطالعه فرآیندهای هیدرولوژیکی سامانه‌های مختلف از مهم‌ترین پیش‌نیازهای مدیریت منابع آب و خاک است. حال‌آن‌که مطالعه تغییرات زمانی فرآیندهای مختلف هیدرولوژیکی کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس، این پژوهش با هدف تحلیل تغییرات زمانی فرآیندهای هیدرولوژیکی کرت‌های آزمایشی در در پائین‌دست آبخیز حوزه آبخیز جنگلی آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس واقع در استان مازندران انجام شد. آزمایش‌ها با شدت بارش شبیه‌سازی شده حدود 6/1 میلی‌متر در دقیقه و کرت 30 × 30 سانتی‌متر صورت پذیرفت. تغییرات زمانی ارتفاع، زمان شروع رواناب‌ و رسوب تولیدی طی 8 ماه از مهر 1387 تا اردیبهشت 1388 به‌صورت ماهانه بررسی شد. نتایج به‌دست آمده دلالت بر تغییرپذیری زمانی آماره‌های مورد بحث در طول دوره آزمایش داشت. ارتفاع رواناب‌ در ماه‌های اسفند و آبان با رطوبت پیشین بالای خاک (25 و 23 درصد) و پوشش کم لاشبرگ سطحی، بالا و به‌ترتیب 5/12 و 2/10 میلی‌متر بوده است. هم‌چنین در ماه‌های فروردین و اردیبهشت به‌سبب کم بودن نسبی پوشش گیاهی، رسوب تولیدی به‌ترتیب به-حدود 1/21 و 9/18 میلی‌گرم افزایش یافته است. زمان شروع رواناب‌ در ماه‌های با پوشش کم سطح زمین تحت تاثیر رطوبت خاک قرار گرفته بود. در ماه مهر با کم‌ترین رطوبت پیشین (نه درصد)، بیش‌ترین زمان تولید رواناب‌ در حدود 67 ثانیه و در اسفند با بالاترین مقدار رطوبت خاک (25 درصد) پائین‌ترین زمان تولید رواناب‌ در حدود 32 ثانیه را داشته است. زمان شروع رواناب‌ در ماه-های دیگر با تغییر پوشش سطح زمین رفتار نامنظمی داشته که حاکی از حساسیت آن نسبت به شرایط محیطی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Temporal Variation of Hydrological Processes from Experimental Small Plots in a Forest Watershed

نویسندگان [English]

  • Seyed Hamidreza Sadeghi 1
  • Maliheh Sadat Zarif Moazam 2
  • Seyed Khallagh Mirnia 2
1 Tarbiat Modares University
2 Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Studying hydrological processes is important for effective management of soil and water resources. However, it has received less attention. Therefore, the present study was conducted to analyze temporal variations of hydrological processes in each of experimental plots in a forest watershed. Experiments were carried out with simulated rainfall intensity of 1.6 mm min-1 and experimental plots of 30×30 cm in downstream of Educational and Research Forest Watershed of Tarbiat Modares University. The temporal variations of runoff depth, runoff commencement time and sediment yield were investigated for eight months from September 2008 to April 2009. Results indicated that the aforementioned variables have been changing over the time. Runoff depth was measured in March and November with respective value of 12.5 and 10.2 mm with the highest antecedent soil moisture of 25 and 23%, and the lowest surface litter cover. Sediment yield was at the maximum rate in April and May with rate of 21.1 and 18.9 mg due to reduction in soil surface cover. In addition, runoff commencement time was highly dependent on antecedent soil moisture if the soil surface was not covered well. October with low antecedent soil moisture of 9% had the maximum time of runoff generation of about 67 seconds. Runoff generation had the minimum time of about 32 seconds with the maximum soil moisture in early March. In other months, it was hard to find a reasonable relation in this way, whereby, it could be deduced that runoff beginning time was sensitive to environmental conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Antecedent Soil Moisture
  • Experimental plots
  • Hydrological Processes
  • Kojour Watershed
  • Soil Surface Cover