تأثیر مدت زمان تماس، سطوح مختلف آرسنیک و ماده‌ی آلی بر صفات رشد کرم‌های خاکی

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم محیط زیست، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان

2 گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

چکیده

کرم‌های خاکی بخشی از زنجیره‌ی غذایی و چرخه‌ی تجزیه در خاک هستند که ویژگی‌های رشد آن‌ها به طور نامطلوبی تحت تأثیر آلودگی‌های خاک قرار می‌گیرد. با توجه به حساسیت کرم‌های خاکی به آلودگی، از آن‌ها می‌توان به عنوان شاخص زیستی خاک‌های آلوده استفاده نمود. به منظور بررسی تأثیر مدت زمان تماس و سطوح مختلف ماده‌ی آلی خاک بر صفات رشد کرم‌های خاکی در خاک‌های آلوده به سطوح مختلف آرسنیک، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح مختلف آلودگی خاک به آرسنیک عبارت بودند از صفر، 5، 10، 20، 40، 80، 160 و 320 میلی‌گرم آرسنیک در کیلوگرم خاک و سطوح ماده‌ی آلی که به صورت کود دامی به نمونه‌های خاک آلوده اضافه گردید معادل صفر، 5 و 10 درصد وزنی بودند. کرم‌ها در چهار بازه‌ی زمانی مختلف شامل 15، 30، 45 و 60 روز در معرض آلودگی خاک قرار گرفتند و زنده‌مانی، وزن و تولید کوکون توسط آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت. در پایان آزمایش نیز میزان تجمع آرسنیک در بدن کرم‌ها اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه‌ی واریانس داده‌ها نشان داد که با افزایش سطح آلودگی خاک به آرسنیک، زنده‌مانی، وزن و توانایی تولید کوکون کرم‌ها به طور معنی‌داری کاهش یافت ولی میزان تجمع آرسنیک در بدن آن‌ها افزایش یافت. اثر گذشت زمان و سطوح مختلف ماده‌ی آلی نیز بر این صفات معنی‌دار بود و به ترتیب آن‌ها را کاهش و افزایش دادند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effects of exposure time, different levels of arsenic and organic matter on earthworms´ growth

چکیده [English]

In polluted soils, heavy metals are consumed by earthworms and transferred to other organisms through food chains. Due to the sensitivity of earthworms to pollution, they can be used as bio-indicators for soil pollution evaluation. To determine the effects of organic matter on sensitivity of earthworms to different levels of soil arsenic, a factorial experiment with completely randomized design and three replications was performed. The levels of soil arsenic were 0, 5, 10, 20, 40, 80, 160 and 320 mg kg-1 and the rates of added organic matter were 0, 5 and 10 % w/w. The earthworms were exposed to soil pollution for different time periods (0, 15, 30, 45 and 60 days) and after that the number of alive earthworms, their weights, the number of produced cocoons and the concentrations of arsenic in tissues of earthworms were determined. Anova results showed that the number of alive earthworms, their weights, the number of produced cocoons decreased as the exposure time and level of soil pollution by arsenic increased. The concentrations of arsenic in tissues of earthworms increased as the exposure time and levels of arsenic in polluted soils increased. The number of alive earthworms, their weights and the number of produced cocoons increased as the level of soil organic matter increased. But the concentrations of arsenic in earthworm tissues decreased as the level of soil organic matter increased. As the concentrations of arsenic in earthworm tissues increased, the weights of earthworms and the number produced cocoons by them decreased.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soil contamination
  • Heavy metals
  • Arsenic
  • Earthworm
  • Eisenia fetida