بررسی تاثیر دور آبیاری در مراحل مختلف فنولوژی بر ویژگی های کمی و کیفی و بهره وری مصرف آب کنجد

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مرکز مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران

2 عضوهیأت علمی بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم‌آباد، ایران.

چکیده

سابقه و هدف: کنجد گیاه دانه روغنی مقاوم به کم آبی می‌باشد ولی در مرحله‌ی استقرار گیاهچه و هم‌چنین در دوره گلدهی تا پرشدن دانه به تنش کم آبی حساس است. آبیاری می‌تواند موجب افزایش مقدار روغن شود، در صورتی‌ که تنش خشکی موجب کاهش آن خواهد شد. تنش‌های محیطی اثرات معکوس بر مقدار روغن و پروتئین دانه کنجد دارند. هم‌چنین کنجد حساسیت بالایی در رطوبت بالای خاک به بیماری بوته‌میری و در رطوبت پایین به بیماری گل‌سبز دارد. جهت افزایش عملکرد دانه و روغن کنجد علاوه بر افزایش حاصلخیزی خاک و استفاده از ارقام اصلاح شده، تامین رطوبت کافی از طریق آبیاری نیز لازم می‌باشد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر دور آبیاری در مراحل مختلف فنولوژیکی بر ویژگی‌های کمی و کیفی و بهره‌وری مصرف آب کنجد اجرا شد.
مواد و روش‌ها: این پژوهش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به مدت دو سال زراعی (94-1393) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: I0 (فاصله آبیاری براساس عرف زارع، هر دو هفته یکبار)، I1، I2 و I3 به ترتیب آبیاری بعد از 90، 130 و 170 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاسA، I4 (mm130 تا شروع گلدهی و mm90 بعد از شروع گلدهی)، I5 (mm170 تا شروع گلدهی و mm90 بعد از شروع گلدهی) و I6 (mm170 تا شروع گلدهی وmm130 بعد از شروع گلدهی) براساس تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A می‌باشد. در این پژوهش صفات تعداد شاخه در بوته، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه، ارتفاع پایین‌ترین کپسول، ارتفاع بوته در موقع برداشت، درصد روغن، عملکرد دانه، عملکرد روغن دانه، بهره‌وری مصرف آب دانه و بهره‌وری مصرف آب روغن دانه و درصد بیماری‌های بوته‌میری و گل‌سبز ارزیابی شد. نتایج حاصله توسط نرم افزار MSTATC تجزیه و تحلیل و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن مقایسه شدند.
یافته‌ها: بیشترین تعداد شاخه فرعی (31/10 عدد)، تعداد کپسول در بوته (50/154 عدد)، وزن هزار دانه (78/3 گرم)، عملکرد دانه (50/1381 کیلوگرم در هکتار) و میزان روغن (11/55 درصد) با تیمار I1 حاصل شد. به همین دلیل بیشینه عملکرد روغن دانه (55/759 کیلوگرم در هکتار) به این تیمار اختصاص یافت. تیمار I1 از نظر عملکرد روغن دانه با تیمارهای I4 و I5 تفاوت معنی‌داری نداشت. حداکثر بهره‌وری مصرف آب دانه (233/0 کیلوگرم در متر مکعب) و بهره‌وری مصرف آب روغن دانه (125/0 کیلوگرم در متر مکعب) در تیمار I3 بدست آمد ولی اختلاف معنی‌داری با تیمارهای I0، I5 و I6 نشان نداد. کمترین آلودگی از نظر بیماری بوته‌میری مربوط به تیمار I5 (22/7 درصد) بود. بیشترین آلودگی به بیماری بوته‌میری (63/20 درصد) در تیمار I1 مشاهده شد. کمترین آلودگی به بیماری فیلودی به تیمارهای I1، I2 و I6 تعلق داشت.
نتیجه‌گیری: دربین تیمارهای مورد آزمایش، تیمارهای I1 ، I4 و I5 دارای بیشترین عملکرد دانه، وزن هزاردانه و درصد روغن دانه بودند که به جز تیمار I0 نسبت به سایر تیمارها برتری معنی‌داری نشان ندادند. هم‌چنین حداکثر عملکرد روغن دانه در تیمارهای I1 و I5 به دست آمد. در بین سه تیمار I1 ، I4 و I5 ، تیمار I5 نسبت به تیمارهای I1 و I4 دارای بیشترین بهره‌وری مصرف آب دانه و روغن دانه و کمترین میزان مصرف آب و دفعات آبیاری بود. با توجه به نتایج این پژوهش می‌توان تیمار I5را که حداقل مصرف آب را داشته و از نظر عملکرد با تیمار I1 که حداکثر عملکرد را تولید نموده اختلاف معنی‌داری نداشته و هم‌چنین درآمد ناخالص این تیمار تقریباً برابر با تیمار I1 بوده را جهت آبیاری صحیح کنجد در منطقه بهبهان توصیه نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of irrigation intervals in different phonological stages on quantitative and qualitative characteristics and water productivity of sesame

نویسندگان [English]

  • Mohammad reza Rafie 1
  • Ali Dehghani 2
1 Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center , AREEO, Ahwaz, Iran
2 Plant protection department, Lorestan Agriculture and Natural Resources Research and Education Center AREEO, Khorramabad, Iran.
چکیده [English]

Background and Objectives: Sesame is an oilseed plant that is resistant to drought. But it is sensitive to water stress at seedling stage and during flowering to seed filling. Irrigation and drought stresses increase and decreases the amount of oil, resprctively. Environmental stresses have reverse effects on the amount of oil and protein. In addition, high soil moisture causes root rot disease and low moisture causes phyllody disease. To increase the yield and oil, the enhancment of soil fertility, planting bred cultivar and adequate supply of moisture are necessary through irrigation. This study was conducted to evaluate the effect of irrigation intervals in different phonological stages on quantitative and qualitative characteristics and water productivity of sesame.
Materials and Methods: This research was conducted in randomized complete block design with four replications at Behbahan Agricultural Research Station for two years (2013-2014). Treatments included I0 (irrigation interval based on farmer 's custom, twice weeks interval), I1, I2 and I3 irrigation after 90, 130 and 170 evaporation from class A pan, respectively, I4 (130 mm to flowering and afterward 90 mm), I5 (170 mm to flowering and afterward 90 mm) and I6 (170 mm to flowering and afterward 130 mm). During experiment: branches number and capsules number per plant, 1000- seed weight, first capsule height, plant height at harvesting time, seed oil percentage, seed yield, seed oil yield, water productivity of sesame seed and seed oil, root rot and phyllody diseases were recorded. Varince analysis were done by MSTATC statistical software and meanes were compared using Duncan,s Multiple Range Test.
Results: The highest number of branches per plant (10.31), number of capsules per plant (154.50), 1000- seed weight (3.78 g), seed yield (1381.50 kg ha-1), oil amount (55.11%), were recorded in I1 treatment, so that the highest seed oil yield (795.55 kg ha-1) belong to this treatment. The differences of oil yield among I1 treatment and I4 and I5 treatments were not significant. Maximum seed water productivity (0.233 kgm-3) and seed oil water productivity (0.125 kgm-3) were observed in I3 treatment. However the difference among this treatment and I0, I5 and I6 treatments was not significant. The lowest infection severity to root rot disease (7.22 %) was recorded fot I5 treatment. The highest infection severity to root rot disease (20.63 %) was observed in I1 treatment while the lowest infection severity to phyllody disease was recorded in I1, I2 and I6 treatments.
Conclusion: The highest seed yield, 1000- seed weight and seed oil percentage were obtained in I1, I4 and I5 treatments. The differences of these characters among I1, I4 and I5 and other treatments were not significant (except I0 treatment). The highest seed oil yield were recorded for I1 and I5 treatments. The most seed water productivity and seed oil water productivity and the lowest water consumption belong to I5 treatment. Irrigation frequencies in I5 treatment were lower than I1 and I4 treatments. According to the results, I5 treatment has the lowest water consumption and the effect of this treatment on seed yield and gross income of seasame was similar to I1 treatment. Therefore I5 treatment is recommended for proper irrigation of sesame in Behbahan region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • seed
  • oil
  • root rot
  • phyllody

مراجع

1.Abd El-Lattief, E.A. 2015. Impact of irrigation intervals on productivity of sesame under southern Egypt conditions, Int. J. Adv. Res. Eng. Appl. Sci. 4: 10. 1-9.
2.Ahmadi, K., Gholizadeh, H., Ebadzadeh, H., Hoseinpour, R., Addeshah, H., Kazemian, A., and Rafiee, M. 2016. Agriculture Statistics. Ministry of  Jihad-e- Agriculture of Iran. Tehran, Iran. 1: 125. (In Persian)
3.Akinyemi, A.O., Pitan, O.R., Osipitan, A.A., and Adebisi, M.A. 2015. Susceptibility of sesame (Sesamum indicum L.) to major field insect pests as influenced by insecticide application in a sub-humid environment, Afr. Entomol. 23: 1. 48-58.
4.Anonymous. 2015. Area under Cultivation of Crops and Horticultural in Behbahan. Program and Plan Unit of Behbahan Jahad-e- Agriculture Management: No. 1, Behbahan, Iran. (In Persian)
5.Bazrafshan, F., and Eskanderi, D. 2013. Effect of irrigation and plant density on yield and yield components of sesame seeds. Nationnal Conference of Passive Defense in Agriculture. Pp: 3253-3258. (In Persian)
6.Belay, Y. 2018. Screening of fusarium wilt, bacterial blight and phyllody diseases resistant sesame genotypes in sesame growing areas of northern ethiopia. J. Agric. Ecol. Res. Int. 15: 2. 1-12.
7.Danaie, A.K., Dehghani, A., and Porazar, A. 2010. Sesame production instructions in Khuzestan province. Coordination Management of Agriculture Promotion. 20p. (In Persian)
8.Danaie, A.K., and Rafie, M.R. 2017. Effect of drought stress on agronomic traits of sesame genotypes in Behbahan region, Seed Plant Prod. J. 2-33: 1. 113-138.(In Persian)  
9.Darghahi, Y., Asghari, A., Shakarpoor, M., Rasoulzadeh, A., Gharibeshghi, A., and Shiri, M.R. 2011. Evaluation of water stress tolerance in sesame varieties based on tolerance indices, J. Agric. Sci. Sust. Prod. 21: 3. 120-133. (In Persian)
10.Dehghani, A. 2002. The final report of the research project on the investigation of sesame phyllody disease and effects of sowing date and insecticide spray on disease control in Khuzestan. (In Persian)
11.Dehghani, A., Salehi, M., Khajehzadeh, Y., and Taghizadeh, M. 2009. Studieson sesame phyllody and effect of
sowing date and insecticide spray on disease control in Khuzestan, Ectomo. Phytopathology. 77: 1. 23-36. (In Persian)
12.Dehshiri, A., Ahmadi, M.R., and Tahmasbi-Sarvestani, Z. 2001. Response of canola cultivars (Brassica napus L.) to water treatments, Iran. J. Agric. Sci. 32: 3. 649-659. (In Persian)
13.Dini-Torkemani, M., and Karaptian, G. 2007. Investigating the amount and variety of protein in seeds of 10 sesame cultivars, J. Sci. Technol. Agric. Natur. Res. 11: 40. 225-230. (In Persian)
14.El-Naim, M.A., Mahmoud, F.A., and Khalid, A.I. 2010. Effect of irrigation and cultivar on seed yield, yield’s components and harvest index of sesame (Sesamum indicum L.), Res. J. Agric. Biol. Sci. 6: 492-497.
15.Fallah Ghalheri, G.A., Rahchemeni, M., and Beranvand, F. 2015. Estimated water requirement of sesame plant in Sabzevar climate, Geograph. Stud. Arid Region. 6: 21. 1-14. (In Persian)
16.Farahbakhsh, S., and Farahbakhsh, H. 2015. Effect of drought stress on yield and yield components of sesame cultivars under Kerman conditions (Sesamum indicum L.), Iran. J. Field Crop Res. 12: 4. 776-783. (In Persian)
17.Ghadami Firouzabadi, A., Shahnazari, A., and Raeini-Sarjaz, M. 2015. The Economic analysis of deficit irrigation management and determination of the optimum depth of irrigation in sunflower plant, J. Water Soil Cons.21: 6. 255-268. (In Persian)
18.Heidari, M., Galavi, M., and Hassani, M. 2011. Effect of sulfur and iron fertilizers on yield, yield components and nutrient uptake in sesame (Sesamum indicum L.) under water stress, Afr. J. Biotechnol. 10: 44. 816-882.
19.Jafari, H. 2017. Effect of irrigation interval on yield and yield components of sesame. The third national conference on farm water management. Pp: 1-13. (In Persian) 
20.Jian, S. 2010. Use of irrigation in selection for sesame (Sesamum indicum L.) yield potential under drought conditions, Crop Sci. 43: 8. 241-243.
21.Kassab, O., Noemani, E., and El-Zeiny, A. H. 2005. Influence of some irrigation system and water regimes on growth
and yield of sesame plant, J. Agron.4: 220-224.
22.Manal, M.T., Samiha, A.O., and Fouad, A.K. 2007. Irrigation optimization for different sesame varieties grown under water stress conditions, J. Appl. Sci. Res. 3: 1. 7-12.
23.Mehrabi-Zadeh, Z., and Ehsan Zade, P. 2011. A study on physiological attributes and seed yield of sesame cultivars (Sesamum inidicum L.) under different soil moisture regimes, Agri. Crop Manage. 13: 2. 75-88. (In Persian)
24.Mokhtari, V., Kocheki, A.R., Nsiri-Mohallati, M., and Jhan, M. 2013. Comparison of water use efficiency between some crops and medicinal species, Iran. J. Field Crops Res.3: 1. 57-68. (In Persian)
25.Nadeem, A., Kashani, S., Ahmed, N., Buriro, M., Saeed, Z., Mohammad, F., and Ahmed, S. 2015. Growth and yield of sesame (Sesamum indicum L.) under the influence of planting geometry and irrigation regimes, Am. J. Plant Sci.
6: 980-986.
26.Pereira, J.R., Guerra, H.O.C., Zonata, J.H., Bezerra, J.R.C., Almida, E.S.A.B., and Araujo, W.P. 2017. Behavior and water needs of sesame under different irrigation regimes: III. Production and hydric efficiency, Afr. J. Agric. Res.
12: 13. 1158-1163.
27.Pouresmaiel, H.A., Saberi, M.H., and Fanaei, H.R. 2013. Evaluation of terminal drought stress tolerance of sesame (Sesamum Indicum L.) genotypes under the Sistan region conditions, Int. J. Sci. Engin. Invest.2: 58-61.
28.Rezvani-Moghaddam, P., Norozpoor, G.H., Nabati, J., and Mohammad-Abadi, A.A. 2005. Effects of different irrigation intervals and plant density on morphological characteristics, seed and oil yields of sesame (Sesamum indicum L.), Iran. J. Agric. Res. 3: 1. 57-68.(In Persian)
29.Saeidi, A., Tohidi-Nezhad, E., Ebrahimi, F., Mohammadi-Nejad, G., and Shirzadi, M.H. 2012. Investigation of water stress on yield and some yield componentsof sesame genotypes in Jiroft region,J. Appl. Sci. Res. 8: 1. 243-246.
30.Salagegheh, F., Mohammadi, H., and Saercheshmehpour, M. 2014. Effect of water stress on root rot disease of Pistacio seedling caused by Fusarium solani, Iran. J. Plant Pathol. 50: 3. 266-280.
31.Salamati, N., and Danaie, A.K.2016. Effects of the amount of water (Tape Tube Irrigation) on qualitative and quantitative yield of three sesame varieties, Iran. J. Soil. Water. Res.47: 1. 137-146. (In Persian)
32.Saremi, H., Amiri, M.E., and Ashrafi, J. 2011. Epidemiological aspects of bean decline disease caused by fusarium species and evaluation of the bean resistant cultivars to disease in Northwest, Iran. Afr. J. Biotechnol.10: 66. 14954-14961.
33.Shetab Bohshehri, M. 2003. Fungal agents of sesame root rot disease and recommendations for controlling them, J. Educat. Promo. Karun Green. Pp: 18-19.
34.Tvakoli, S.A., Rahimi, M., and Baghizadeh, A. 2017. Evaluation of yield and quality traits of sesame genotypes under moisture stress conditions. International Conference on Agricultural Natural Resources and Substainable Environment. Pp: 1-8.(In Persian)
35.Ucan, K., Killi, F., Gencoglan, C., and Merdun, H. 2007. Effect of irrigation frequency and amount on water use efficiency and yield of sesame (Sesamum indicum L.) under field conditions, Field Crops Res. 101: 3. 249-258.
36.Vafabakhsh, J., Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A., and Azizi, M. 2009. Effects of water deficit on water use efficiency and yield of Canola cultivars (Brassica napus L.), Iran. J. Field Crops Res. 12: 4. 285-292. (In Persian)
37.Wang, L., Donghua, L., Zhang, Y.,Gao, Y., Yu, J., Wei, X., and Zhang,X. 2016. Tolerant and susceptible sesame genotypes reveal waterlogging stress response patterns, PLoS ONE.11: 3. 1-18.
مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک
دوره 26، شماره 5
آذر و دی 1398
صفحه 21-39

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار