بررسی آزمایشگاهی اثر ارتفاع، شکل و محل قرارگیری موانع گابیونی در کنترل جریان غلیظ رسوبی

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد/ دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء(ص) بهبهان

2 هیات علمی /دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء(ص) بهبهان

3 هیات علمی /دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

به فرآیندی که یک جریان رسوبی در زیر یک جریان شفاف حرکت می‌کند و رسوبات را به سمت دریاچه و اقیانوس‌ها منتقل می‌کند جریان غلیظ می‌گویند. پدیده جریان غلیظ بدلیل تغییرات چگالی بین دو سیال بوجود می‌آید و از فاکتورهای مهم در زمینه انتقال رسوب در مخازن سدها می‌باشد. آگاهی‌ از سرعت پیشانی این جریان‌ها یکی از پارامترهایی است که در مخازن سدها دارای اهمیت بسیار است. انتقال رسوبات توسط جریان غلیظ به کنار بدنه سد، علاوه بر کاهش حجم مخزن باعث تاثیر بر المان های کلیدی سد از جمله ورودی رسوبات به آبگیر نیروگاه می شود، لذا کنترل ، استهلاک یا انحراف جریان غلیظ در افزایش عمر مفید سد نقش بسزایی دارد. روش های مختلفی جهت کنترل و استهلاک جریان غلیظ در مخازن سدها وجود دارد، که از آن جمله می توان استفاده از موانع نفوذناپذیر، نفوذ پذیر و جت آّب ، جت هوا و استفاده توام مانع و زبری را نام برد. در تحقیق حاضر به بررسی و توصیف اثر ارتفاع، شکل و فاصله از ورودی جریان، یک مانع گابیونی به عنوان مانع با نفوذپذیر کم جهت کنترل جریان غلیظ رسوبی پرداخته شده است. آزمایشات در فلومی شیب‌پذیر به طول 10 متر، عرض 30 و ارتفاع 45 سانتی‌متر و در دو شیب 0 و 5/2 درصد صورت پذیرفت. سرعت پیشانی جریان غلیظ به‌وسیله کرنومتر در حین آزمایش اندازه گیری و از دوربین فیلم‌برداری برای کنترل محاسبات استفاده گردید. از 2 نمونه گیر سیفونی در قبل و بعد از مانع برای اندازه‌گیری غلظت جریان رسوبی استفاده شد. میزان تخلخل در مانع تقریباً 35 درصد بوده و برای کلیه‌ی آزمایشات دبی جریان مقدار ثابت 7/0 لیتر در ثانیه و میزان غلظت ورودی 20 گرم در لیتر بوده است. دبی رسوبی پیشانی جریان غلیظ قبل و بعد از مانع محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بسته به شرایط اولیه جریان، جریان غلیظ پس از برخورد با مانع گابیونی از روی مانع و بخش بسیار اندک جریان در ارتفاعات بالا از داخل مانع عبور می‌کند. همچنین نتایج نشان داد که افزایش ارتفاع مانع گابیونی و نزدیکی آن به ورودی جریان، باعث افزایش تاثیر آن در کاهش سرعت و دبی رسوبی جریان غلیظ عبوری از روی مانع میشود و به کنترل جریان غلیظ کمک می‌کند. طبق آزمایشات بهترین شکل برای موانع گابیونی از میان شکل های دیواره، پلکانی یک طرفه با پله در بالادست، پلکانی یک طرفه با پله در پایین دست و پلکانی دو طرفه، برای کاهش سرعت و غلظت جریان عبوری از مانع، پله دوطرفه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Experimental Investigation the Effects of Gabion Obstacle’s Height, Shape and distance of obstacle from entrance to Control the Turbidity Current

چکیده [English]

The process by which a heavy flow of sediments move under a clear flow and transfers the sediment to the lake and the oceans is said turbidity current. For heavy flow between the fluid density changes occur and one of the most important factors in sediment transport and erosion in the reservoir. Turbulence of flows is known to be responsible for suspension of particles in the turbidity currents and volumetric concentration of sediments in such currents is less than 10%. The occurrence of the turbidity currents in dam reservoirs transfers sediments to near body of dams posing substantial threats to water release facilities like intakes and bottom outlet. The control of such currents has always been a problem in dam operation. The location of sediment accumulation is another factor affecting the operational lifetime of a dam greatly. There are different methods to control or divert turbidity current in the reservoir, such as construction of permeable and solid obstacles, jet screen and bubble screen and using obstacle with roughness. In the present study we investigated the effect of height and shape of obstacle and the distance of obstacle from entrance of flow by using the gabion obstacle as an obstacle with low permeability to control the turbidity current. In this research using flume with variable bed slope in 10 m long, 30 cm width and 45 cm height and in two slope of 0 and 2.5 percent. The head velocity of turbidity current during the test was measured with chronometer. The video camera was used to control the computation. 2 sampler flushing before and after the barrier was used to measure the concentration of turbidity current. The porosity of obstacle was approximately 35 percent. Input rate constant in all tests was 0.7 liters per second and the feed concentration of 20 grams per liter. Sediment discharge of turbidity current’s head before and after Gabion obstacle was calculated. The results showed that depending on the initial conditions of flow, some of turbidity current after the collision with the barrier Gabion passed over it and at high altitudes very little flow passed through the barrier. The results showed the height of Gabion obstacle and its proximity to the current input, increase its impact in reducing speed and sediment flow. According to the investigation the best form of Gabion obstacle between gabion walls, stair stepping one way in upstream, stair stepping one way in downstream two-wayand stair stepped to decrease velocity and discharge passing over obstacle is two-wayed stair steep.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Turbidity current
  • Sediment control
  • Gabion obstacle
  • Obstacle Height
  • Obstacle shape
1.Asghari Pari, S.A., Kashefipour, S.M., Ghomshi, M., and Shafaie Bajestan, M. 2010. Effects of obstacle heights on controlling turbidity currents with different concentrations and discharges. J. Food Agric. Environ. 8: 2. 930-935.
2.Asghari Pari, S.A., and Mohagheghiyan, S.M. 2015. Numerical Investigation the effective protective holes in bed on controlling gravity current. J. Water Resour. Manage. 7: 23. 1-12. (In Persian)
3.Kaheh, M., Ghomshi, M., and Mousavi, S.H. 2013. Experimental evaluation of density current travel speed on rough surfaces. J. Irrig. Sci. Engin. (J. Agric.). 35: 1. 101-109. (In Persian)
4.Khalili, A., Khazimenejad, H., Akbarpour, A., and Varjavand, P. 2015. Experimental Investigation of the Effect of vegetation density on turbidity current. J. Irrig. Drain. Iran.
9: 1. 83-95. (In Persian)
5.Kordnaeij, M., Asghari Pari, S.A., Sajjadi, S.M., and Shafaie Bajestan, M. 2015. Experimental investigation the effect of porous plate and porous obstacle on controlling turbidity current. The first national Congress on Iran’s Irrigation and Drainage. FerdowsiUniversity of Mashhad. (In Persian)  
6.Ohey, C.D., Cesar, G.D., and Schleiss, A.J. 2010. Effect of inclined jet screen on turbidity current. J. Hydr. Res. IAHR. 48: 1. 81-90.
7.Ohey, C.D., and Schleiss, A.J. 2007. Control of turbidity currents in reservoirs by solid and permeable obstacles. Hydraulic Engineering, ASCE. 133: 6. 637-648.
8.Parker, G., Fukushima, Y., and Pantin, H.M. 1986. Self-accelerating turbidity currents.
J. Fluid Mech. 171: 145-181.
9.Prinos, P. 1999. Two-dimensional density currents over obstacles. Proceedings of the 28th IAHR Congress, Graz, Austria.
10.Sheikhi Nejad, B., and Ghomshi, M. 2015. Investigate of Effect of Cylinder Roughness on Maximum Velocity of Density Current Body. J. Irrig. Sci. Engin. 37: 4. 97-107. (In Persian)
11.Varjavand, P., Hossein Zadeh Dalir, A., Ghomshi, M., and Farsadizadeh, D. 2013. Experimental Investigation of artificial roughness effect on the volatility of the instantaneous speed in turbidity current. J. Soil Water. 27: 4. 839-849. (In Persian)
12.Woods, A.W., Bursik, M.I., and Kurbatov, A.V. 1998. The interaction of ash flows with ridges, Bull Volcano. 160: 38-51.
13.Yaghubi, S., Abbaszadeh, Sh., Golchoubian, P., Afshin, H., and Firoozabadi, B. 2013. Experimental Investigation of the Effect of Two Consecutive Obstacles on Turbidity Current. J. SelcukUniv. Natur. Appl. Sci. Pp: 615-627.