نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اصغر اصغری مقدم ¹
• میرسجاد فخری ¹
• مرتضی نجیب ²

¹ دانشگاه تبریز

² سازمان آب منطقه ای تبریز

چکیده

دشت مرند یکی از دشت‌های حاصلخیز استان آذربایجان شرقی است که بیش از 80 درصد آب مورد نیاز آن از آب زیرزمینی تأمین می شود. حفظ و حراست از کیفیت این منبع آبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این تحقیق از روشهای آنالیزهای چند متغیره، اندیس‌های اشباع در ارزیابی پارامترهای کیفی استفاده شده است. بدین منظور تعداد 48 نمونه از منابع آب زیرزمینی دشت جمع آوری و برای یونهای اصلی و بعضی گونه ها و یونهای فرعی (NO3-، F- و SiO2) آنالیز شیمیایی قرار گرفت. تحلیل خوشه‌ای، منابع آب را در سه گروه مجزا قرار می‌دهد در گروه اول تیپ آب بصورت بی‌کربنات سدیک و در گروه های دوم و سوم کلروه سدیک است. نتایج تحلیل عاملی، نشان می‌دهد که 75 درصد از تغییرات کیفی آب توسط سه عامل شامل تأثیر سازندهای تبخیری و نمکی، انحلال کانی‌ها و افزایش تبخیر سطحی کنترل می‌شود. به منظور شناسایی فرآیندهای ژئوشیمیایی حاکم بر سفره آبدار، اندیسهای اشباع کلسیت، دولومیت و ژیپس نمونه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیب شیمیایی آب زیرزمینی به شدت تحت تاثیر تغذیه از رودخانه، رسوبات تشکیل دهنده سفره آبدار و تبخیر از سطح آب زیرزمینی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• آب زیرزمینی
• آنالیز چند متغیره
• هیدورژئوشیمی
• اندیس اشباع

عنوان مقاله [English]

Application of Statistical Methods and Saturation Indices in Groundwater Quality Assessment of the Marand Plain

چکیده [English]

Marand plain is one of the fertile plains of East Azerbaijan Province which 80 percent of its water demands supply by groundwater. Therefore, qualitative protection of groundwater resources of this Plain is vital. In this Study, Statistical Methods and Saturation Indices are used for assessment of quality parameters. For this purpose, 48 water samples were collected from groundwater resources and analyzed for major and some minor ions and species (NO3-, F- and SiO2). Groundwater resources are separated by cluster analyzing in three distinct groups. In first group the water type is bicarbonate sodic and in second and third groups its coloro sodic. The results of factor analysis indicated that three factors such as salty geologic formations dissolve of minerals and increasing of evaporation control about 75% of the total samples variance. To identify geochemical processes governing to the aquifer, saturation indices of calcite, dolomite and gypsum of the samples were evaluated. The results showed that the chemical composition of ground water affected by recharging water from the river, water and formation reactions and evaporation from the groundwater.

کلیدواژه‌ها [English]

• Groundwater
• Multivariate analysis
• Hydrogeochemical
• saturation index