بررسی روند تغییرات زمانی کیفیت آب‌های زیرزمینی دشت نیشابور و دلایل احتمالی آن

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مهندسی عمران دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی عمران- محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار و عضو ﻫﻴﺌﺖ علمی گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

4 دانشجوی دکتری مهندسی عمران- آب دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور جلوگیری از مشکلات شدید بحران آب در دشت نیشابور، به دلیل محدودیت منابع آب و نیز افزایش نرخ مصرف در بخش‌های شهری، صنعتی و کشاورزی، لزوم استقرار برنامه‌های جامع جهت مدیریت کمی و کیفی منابع آبی این دشت، امری انکارناپذیر می‌باشد. در تحقیقِ حاضر که در راستای امر مذکور انجام‌ پذیرفته است، روند تغییرات زمانی کیفی آبخوان (در بازه زمانی 1388-1380) و نیز دلایل احتمالی این نوسانات مورد بررسی قرار گرفته است. پارامترهای کیفی مورد استفاده در این تحقیق شامل کل جامدات محلول، سختی، نسبت جذب سدیم، غلظت یون‌های سدیم، کلسیم، منیزیم، سولفات و کلراید بودند. نتایج به دست آمده دلالت بر آن داشت که کیفیت آبخوان دشت نیشابور در طی بازه زمانی 1388-1380، کاهش یافته است. به گونه ای که در بازه زمانی مذکور، غلظت کل جامدات محلول در %77 از چاه‌های مورد مطالعه، روندی افزایشی را داشته و میانگین غلظت آن برای کل آبخوان از نرخ رشد سالانه‌ای معادل 63/19 میلی گرم در لیتر برخوردار بوده است. در بررسی دلایل احتمالی تغییرات کیفی آب‌های زیرزمینی دشت نیشابور، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، سازندهای زمین‌شناسی و فعالیت‌های کشاورزی به عنوان مهمترین عوامل مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که تقریباً به ازای هر 81/0 متر کاهش در سطح آب‌های زیرزمینی در هر سال، به میزان 63/19 میلی گرم در لیتر به غلظت جامدات محلول در آبخوان افزوده شده است. همچنین وجود سازندهای زمین‌شناسی دوران سوم (میوسن) و سنگ‌های ولکانیکی در تغییر کیفیت بخش‌هایی از آبخوان دشت نیشابور مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of temporal changes in groundwater quality of Neishaboor Plain and its possible causes

نویسنده [English]

  • Shahnaz Danesh 1
1
2
3
4
چکیده [English]

Water resource limitations in the Neishaboor Plain, together with significant increase in water demand in this area due to the urban, agricultural and industrial development, make it a necessity for researchers to investigate and provide the base information for establishing a sustainable water resource management program. In this study the temporal changes in groundwater quality and the possible causes of these fluctuations were studied. The water quality data used in this investigation included a 9 year (2001-2009) periodically measurements of TDS, total hardness, Na+, Ca2+, Mg2+, Cl- and SO42- concentrations. The results indicated a significant degradation of groundwater quality over the period of the study, as was shown by the increase in concentrations of the quality parameters. The TDS concentration in 77% of the investigated wells raised sharply over the above mentioned period, with an annual mean rate of 19.63 mg/L. In reagard to possible causes of groundwater deterioration, geological formations, the decline in groundwater level, and agricultural activities were realized to be the most important factors. The results showed that with every 0.81m mean annual decline in groundwater level, the TDS concentration increased by a value of 19.63 mg/l. The geological tertiary formations (Miocene) and volcanic rocks were also affecting the spatial quality changes observed in some parts of the Nayshaboor's aquifer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Groundwater
  • Water quality
  • Neishaboor Plain
  • Total dissolved solids

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار