بررسی میزان بهبودی شاخص‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در سال‌های پس از آتش سوزی در جنگل‌های شاخه زاد بلوط زاگرس در استان کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه رازی کرمانشاه

2 استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه رازی کرمانشاه

3 استادیار گروه منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

سابقه و هدف: آتش سوزی مهم‌ترین عامل تخریب در اکوسیستم‌های جنگلی به شمار می‌رود که می‌تواند دگرگونی‌هایی را در ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در کوتاه مدت و بلند مدت ایجاد نماید. دگرگونی این ویژگی‌ها در خاک پس از آتش سوزی ممکن است پیامدهای منفی بر اکوسیستم جنگل حتی در بلند مدت داشته باشد. از آنجا که فراوانی رخدادهای آتش سوزی در جنگل-های زاگرس در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است، شناسایی اثرات بلند مدت و کوتاه مدت آتش سوزی بر ویژگی‌های خاک این جنگل‌ها به منظور جلوگیری از تخریب خاک بسیار ضروری می‌باشد. بنابراین در این پژوهش پاسخ کوتاه مدت و بلند مدت برخی از ویژگی‌های مهم فیزیکی و شیمیایی خاک به آتش سوزی در جنگل‌های زاگرس بررسی شد تا زمان بهبودی تغییرات هریک از این ویژگی‌ها پس از آتش سوزی تعیین شود.
مواد و روش ها: برای بررسی زمان بهبودی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک پس از آتش سوزی، 3 منطقه در یک رویشگاه با فاصله حدود 1 کیلومتر با زمان‌های مختلف آتش سوزی شامل 1 سال، 3 سال و 10 سال انتخاب شد. به منظور کاهش خطای اثرات محیطی، در نزدیکترین همسایگی هر یک از آنها قطعات نسوخته شاهدی در نظر گرفته شد و هر منطقه با شاهد خود مورد مقایسه قرار گرفت. سپس نمونه برداری به صورت تصادفی از عمق 0 تا 20 سانتی‌متری سطح خاک و با چهار تکرار انجام شد. در مجموع تعداد 24 نمونه ترکیبی از خاک برداشت شد. سپس ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک شامل:pH ، CEC، فسفر (P)، کربن آلی (OC)، نیتروژن (N)، EC، رطوبت اشباع خاک، جرم مخصوص ظاهری (BD) ، نسبت C:N، درصد اجزای تشکیل دهنده بافت خاک اندازه گیری شد. مقایسه ویژگی‌های اندازه گیری شده با آزمون تی (t test) در نرم افزار IBM SPSS انجام شد.
یافته ها: نتایج نشان داد کهpH ، CEC،EC و P خاک 1 سال بعد از آتش سوزی افزایش یافتند. همچنین در مدت 3 و 10 سال پس از آتش سوزیpH و CEC به سطح قبل از آتش سوزی بهبود یافتند اما EC و P خاک نسبت به شاهد کاهش معنادار یافتند. رطوبت اشباع خاک 1 سال بعد از آتش سوزی کاهش یافت، اما 3 و 10 سال بعد اختلاف معنی‌داری با سطح قبل از آتش سوزی نشان نداد. کربن آلی و نیتروژن خاک در تمامی زمان‌های مورد بررسی کاهش معنادار داشتند و حتی 10 سال بعد نیز به سطح قبل از آتش سوزی بهبود نیافتند. جرم مخصوص ظاهری 1 سال و 3 سال بعد از آتش سوزی کاهش یافت اما 10 سال بعد در مقایسه با شاهد تفاوت معناداری مشاهده نشد. نسبت C:N خاک، محتوای رس، شن و سیلت خاک در هیچ یک از زمان‌های پس از آتش سوزی تفاوت معناداری با شاهد نشان ندادند.
نتیجه گیری: نتیجه گیری شد که برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک ممکن است در کوتاه مدت بهبود یابند ولی برخی دیگر حتی پس از گذشت 10سال نیز، به سطح قبل از آتش سوزی بهبود نیابند. از میان این ویژگی‌ها مقدار ماده آلی خاک، نیتروژن و فسفر خاک از مهم‌ترین ویژگی‌هایی هستند که به زمان زیادی برای بهبودی پس از آتش سوزی نیاز دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The recovery of soil physical and chemical indices in years after fire in Zagros oak woodlands in Kermanshah Province.

نویسندگان [English]

  • Mostafa Sadeghifar 1
  • Ali Beheshti Aleagha 2
  • Morteza Pourreza 3
1 M.Sc. Graduate., Dept Of Soil Science and Engineering Razi University Of Kermanshah
2 Assistant Prof., Dept. Of Soil Science and Engineering Razi University Of Kermanshah
3 Assistant Prof., Dept. Of Natural Resources, Razi University Of Kermanshah
چکیده [English]

Background and objectives: Fire is the most important disturbance factor in forest ecosystems that can result in short and long term changes in soil physical and chemical properties. The changes of these properties in soil after fire may have negative effects on forest ecosystem even in long term. Since the fire frequency in Zagros forests have been increasing in the recent years, identifying the short term and long term effects of fire on soil properties in these forests is necessary to prevent soil degradation. Hence, in this study the short and long term responses of some physical and chemical properties of soil were investigated in order to identify the recovery time of these properties.
Materials and methods: In order to investigate the recovery time of soil physical and chemical properties after fire, 3 places in one site (distance about 1km from each other) in Zagros forests were selected with different times of fire occurrence including: 1, 3 and 10 years after fire. To decrease the environmental effects, we considered a separate unburnt control plot for each place in their adjacent and each place was compared with its own control plot. The soil sampling was performed randomly from the depth of 0-20 cm with 4 replications. A total of 24 composite soil samples were collected. Several soil physical and chemical properties were measured including: pH, EC, CEC, organic carbon (OC), nitrogen (N), phosphorus (P), saturated water content, bulk density (BD), C/N ratio and soil texture. The statistical analysis of experiment data was performed using IBM SPSS software and mean comparison was done by t test method.
Results: The results showed that soil pH, CEC, EC, and P were significantly increased 1 year after fire. Soil pH and CEC were recovered to the pre-fire level in treatments 3 and 10 years after fire, while, EC and P were significantly decreased compared to their control. Saturate water of soil was decreased 1 year after fire however, no significant difference was observed compared to the pre-fire level after 3 and 10 years. Results indicated that OC and N were significantly decreased in all the times after fire and they were not recovered to the pre-fire level even after 10 years. BD was decreased 1 and 3 years after fire however, after 10 years no significant difference was observed compared to the control. No significant difference was in soil C/N ratio, clay, sand, and silt compared to the control in any times after fire.
Conclusion: It was concluded that some physical and chemical properties of soil may recovered in short time however; some others may not have recovered even 10 years after fire. Soil OC, N and P are of those properties that need long time to be recovered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fire
  • Zagros forests
  • Physical –chemical properties
  • soil

مراجع

1.Andreu, V., Rubio, J.L., Forteza, J., and Cerni, R. 1996. Postfire effects on soil properties and
nutrient losses. Inter. J. Wildland Fire. 6: 53-58.
2.Bárcenas-Moreno, G., García-Orenes, F., Mataix-Solera, J., Mataix-Beneyto, J., and Bååth, E.
2011. Soil microbial recolonisation after a fire in a Mediterranean forest. Biology and
Fertility of soils. 47: 261-272.
3.Boerner, R.E.J., Decker, K.L.M., and Sutherland, E.K. 2000. Prescribed burning effects on
soil enzyme activity in a southern Ohio hardwood forest: a landscape-scale analysis. Soil
Biology and Biochemistry. 32: 899-908.
4.Bremner, J.M. 1996. Nitrogen-Total. P 1085-1123, In: D.L. Sparks (Eds), Methods of Soil
Analysis, Part.3 Chemical methods, Book Series No. 5. SSSA and ASA, Madison, WI.
5.Cerdà, A., and Doerr, S.H. 2005. Influence of vegetation recovery on soil hydrology
anderodibility following fire: an 11-year investigation. Inter. J. Wildland Fire. 14: 423-437.
6.Certini, G. 2005. Effects of fire on properties of forest soils: a review. Oecologia. 143: 1-10.
7.D’Ascoli, R., Rutigliano, F.A., De Pascale, R.A., Gentile, A., and De Santo, A.V. 2005.
Functional diversity of the microbial community in Mediterranean maquis soils as affected
by fires. Inter. J. Wildland Fire. 14: 355-363.
8.DeBano, L.F., Neary, D.G., and Ffolliott, P.F. 1998. Fire's Effects on Ecosystems. John Wiley
and Sons, New York, 333p.
9.Dzwonko, Z., Loster, S., and Gawron´ski, S. 2015. Impact of fire severity on soil properties
and the development of tree and shrub species in a Scots pine moist forest site in southern
Poland. Forest Ecology and Management. 342: 56-63.
10.Ekinci, H., and Kavdir, Y. 2005. Changes in soil quality parameters after a wildfire in Gelibolu
(Gallipoli) National Park, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin. 14: 1184-1191.
11.Fernández, I., Cabaneiro, A., and Carballas, T. 1997. Organic matter changes immediately
after a wildfire in an Atlantic forest soil and comparison with laboratory soil heating. Soil
Biology and Biochemistry. 29: 1-11.
12.Fernandez, I., Cabaneiro, A., and Carballas, T. 1999. Carbon mineralization dynamics in
soils after wildfires in two Galician forests. Soil Biology and Biochemistry. 31: 1853-1865.
13.Fisher, R.F., and Binkley, D. 2000. Ecology and management of forest soils. New York,
John Wiley and Sons.
14.Fultz, L.M., Moore-Kucera, J., Dathe, J., Davinicb, M., Perry, G., Wester, D., Schwilk,
D.W., and Rideout-Hanzak, S. 2016. Forest wildfire and grassland prescribed fire effects on
soil biogeochemical processes and microbial communities: Two case studies in the semi-arid
Southwest. Applied Soil Ecology. 99: 118-128.
15.Herna´ndez, T., Garcı´a, C., and Reinhardt, I. 1997. Short-term effect of wildfire on the
chemical, biochemical and microbiological properties of Mediterranean pine forest soils.
Biology and Fertility of Soils. 25: 109-116.
16.Holden, S.R., Gutierrez, A., and Treseder, K.K. 2013. Changes in Soil Fungal Communities,
Extracellular Enzyme Activities and Litter Decomposition across a Fire Chronosequence in
Alaskan Boreal Forests. Ecosystems. 16: 34-46.
17.IBM Corp. Released 2013. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 22.0. Armonk,
NY: IBM Corp.
18.Jazirehi, M.H., and Ebrahimi, M. 2003. Silviculture in Zagros. University of Tehran Press.
Tehran, 560p. (In Persian)
19.Jiménez-González, M.A., De la Rosa, J.M., Jiménez-Morillo, N.T., Almendros, G.,
González-Pérez, J.A., and Knicker, H. 2016. Post-fire recovery of soil organic matter in a
Cambisol from typical Mediterranean forest in Southwestern Spain. Science of the Total
Environment. 572: 1414-1421.
20.De Jong, T.J., and Klinkhamer, P.G. 1983. A simulation model for the effect of burning on the
phosphorus and nitrogen cycle on a heatland ecosystem. Ecological Modeling. 19: 263-284.
21.Lide, D.R. 2001. CRC handbook of chemistry and physics. 82nd Edition, New York,
Pp: 4-81.
22.Mabuhay, J.A., Nakagoshi, N., and Isagi, Y. 2006. Soil microbial biomass, abundance and
diversity in a Japanese red pine forest: first year after fire. The Japanese Forest Society and
Springer-Verlag Tokyo. 11: 165-173.
23.Mataix-Solera, J., Gómez, I., Navarro-Pedreño, J., Guerrero, C., and Moral, R. 2002. Soil
organic matter and aggregates affected by wildfire in a Pinus halepensis forest in a
Mediterranean environment. Inter. J. Wildland Fire. 11: 107-114.
24.McLean, O.P. 1982. Soil pH and lime requirement. P 199-224, In: A.L. Page, R.H. Miller
and D.R. Keeney (Eds), Methods of soil analysis, Part 2. Chemical and biological properties,
Medison.
25.Mu˜noz-Rojas, M., Erickson, T.E., Martini, D., Dixon, W.K., and Merritt, D.J. 2016. Soil
physicochemical and microbiological indicators of short, mediumand long term post-fire
recovery in semi-arid ecosystems. Ecological Indicators. 63: 14-22.
26.Muñoz-Rojas, M., Lewandrowski, W., Erickson, T.E., Dixon, K.W., and Merritt, D.J. 2016.
Soil respiration dynamics in fire affected semi-arid ecosystems: Effects of vegetation type
and environmental factors. Science of the Total Environment. 572: 1385-1394.
27.Neary, D.G., Ryan, K.C., and DeBano, L.F. 2005. Wildland fire in ecosystems Effects of fire
on soil and water. USDA Forest Service, Rocky Mountain Research Station. General
Technical Report RMRS-GTR-42-vol 4, Ogden, UT.
28.Pourreza, M., Hosseini, S.M., Safari Sinegani, A.A., Matinizadeh, M., and Dick, W.A. 2014.
Soil microbial activity in response to fire severity in Zagros oak (Quercus brantii Lindl.)
forests, Iran, after one year. Geoderma. 213: 95-102.
29.Rawls, W.J. 1983. Estimating soil bulk density from particle size analyses and organicmatter
content. Soil Science. 135: 123-125.
30.Rayment, G.E., and Lyons, D.J. 2011. Soil Chemical methods – Australasia. CSIRO
Pub-lishing, Australia.
31.Ulery, A.L., and Graham, R.C. 1993. Forest fire effects on soil color and texture. Soil Sci.
Soc. Amer. J. 57: 135-140.
32.Vega, J.A., Fontúrbel, T., Merino, A., Fernández, C., Ferreiro, A., and Jiménez, E. 2013.
Testing the ability of visual indicators of soil burn severity to reflect changes in soil chemical
and microbial properties in pine forests and shrubland. Plant and Soil. 369: 73-91.
33.Verma, S., and Jayakumar, S. 2012. Impact of forest fire on physical, chemical and
biological properties of soil: A Review. Proceedings of the International Academy of
Ecology and Environmental Sciences. 2: 168-176.
34.Walkley, A., and Black, I.A. 1934. An examination of Degtjareff method for determining
soil organic matter and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil
Science. 37: 29-37.
35.Watanabe, F.S., and Olsen, S.R. 1965. Test of an ascorbic acid method for determining
phosphorus in water and NaHCO3 extracts from soil. Soil Science Society of America.
29: 677-678.
36.Xiang, X., Shi, Y., Yang, J., Kong, J., Lin, X., Zhang, H., Zeng, J., and Chu, H. 2014. Rapid
recovery of soil bacterial communities after wildfire in a Chinese boreal forest. Scientific
Reports. 4: 3829.
مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک
دوره 24، شماره 2
خرداد 1396
صفحه 289-302

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار