ارزیابی فنی سیستم آبیاری بارانی در شرایط زارعین (استان اصفهان و همدان)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هییت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان

2 عضو هیات علمی

چکیده

سابقه و هدف: طراحی و اجرای نادرست سامانه‌های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت، کلاسیک ثابت فصلی و ویلمو ، بازده آنها را کاهش می‌دهد و باعث غیریکنواختی پخش آب و ایجاد رواناب در سطح مزرعه می‌شود. ازاینرو به منظور بررسی کارایی و عملکرد این سامانه ها تعدادی طرح آبیاری در مزارع سیب‌زمینی شهرستان‌های فریدن و بهار(قطب های سیب زمینی کاری استان های اصفهان و همدان)مورد ارزیابی فنی قرارگرفت و مشخصه‌های راندمان پتانسیل کاربرد، راندمان واقعی کاربرد آب در ربع پائین و ضرایب یکنواختی تعیین شد.
مواد و روش ها: این تحقیق در 9 مزرعه منطقة فریدن استان های اصفهان و 10 مزرعه دشت بهار همدان بر روی محصول سیب‌زمینی انجام شده است. خصوصیات خاک مورد مطالعه در منطقه فریدن قابلیت نفوذ متوسط (2-5/1 سانتی‌متر در ساعت) با بافت خاک سطحی متوسط تا نسبتاً سنگین و سامانه های آبیاری مورد نظر از نوع کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک بود. در دشت بهار استان همدان بافت خاک مزارع مورد مطالعه لوم، لوم رسی، لوم سیلتی، لوم رسی سیلتی و سامانه های آبیاری مورد ارزیابی کلاسیک نیمه متحرک و ویلمو بود. ارزیابی سامانه‌ها‌ طبق روش شناسی مریام و کلر (1978) صورت گرفت(5). پارامترهای مورد نیاز ارزیابی فنی شامل PELQ، AELQ، CU و DU بود. همچنین متغیر‌های هیدرولیکی سیستم شاملQ ،H و P اندازه‌‌گیری شد. قبل از انجام آزمایش‌ها، رطوبت خاک محل‌های آزمایش به منظور تعیین نقصان رطوبت خاک (SMD) اندازه‌گیری شد. فشار و دبی آبپاش‌ها در ابتداء، وسط و انتهای سامانه و نیز در محل انجام ارزیابی سامانه های آبیاری اندازه گیری شد. پس از زمانی حدود 2 ساعت، فشار و دبی در آبپاش ها و حجم آب داخل قوطی‌ها اندازه‌گیری شدند، و یکنواختی و راندمان های سامانه ها محاسبه شدند.
یافته ها: میانگین مشخصه‌های PELQ،AELQ ، CU و DU در مزارع به ترتیب 8/60، 2/57، 3/75 و 2/66 درصد بدست آمد. نتایج نشان داد پائین بودن PELQ در بیشتر موارد بعلت فقدان آگاهی بهره‌برداران در مورد نحوه استفاده بهینه از سامانه از جمله کنترل فشار ورودی به سامانه، استفاده هم‌زمان از تعداد زیاد آبپاش و مدت نامناسب کارکرد هر یک از آبپاش ها است که نهایتاً منجر به عدم رعایت ساعت و دور آبیاری می‌گردد. برابری راندمان پتانسیل و راندمان واقعی کاربرد آب در برخی مزارع، بیانگر کمبود آب در آنها و بحران آب در فصل زراعی بوده است. در دشت بهار استان همدان میانگین پارامتر‌های PELQ, AELQ, CU و DU در هر10 سامانه ارزیابی شده به ترتیب برابرند با : 0/53, 6/45, 1/81, 1/71 درصد. میانگین پارامتر‌های PELQ , AELQ , CU و DU در سیستم‌های ویلمو به ترتیب 1/55, 1/51, 7/66 و 4/81 و در سیستم‌های کلاسیک ثابت1/52, 3/43,‌ 73 و 81 درصد بدست آمد.
نتیجه‌گیری:نتایج نشان داد پایین بودن راندمان پتانسیل کاربرد ربع پایین در بیشتر مواقع در مزارع مورد بررسی علل اقتصادی داشته است و کمبود فشار و دبی آبپاش‌ها علت پایین بودن DU و CU می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Technical evaluation of sprinkler irrigation system on farm ( Isfahan and Hamadan Provinces)

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Salemi 1
  • Sayadmoineddin Rezvani 2
1
2 Academic Member
چکیده [English]

Background and objectives :In several fields of Isfahan and Hamadan provinces, due to lack of proper design and hydraulic shortcomings of sprinkler system, the efficiency system is unacceptable and causes ponding of water on the land and runoff from the field. Therefore, in this study, some of the existing sprinkler irrigation systems in Fereidan and Bahar regions were evaluated.
Materials and Methods: In this research, nine and ten potato fieldsin Isfahan (Fereidan Region) and Hamedan (Dashtebahar Region) Provinces respectively were evaluated for 2 years.Soil physical characteristics such as soil texture andsoil permeabilityat field sites were measured in the Isfahan and Hamedan Soil and Water Laboratory. Also sprinklerirrigation systems in these fields were investigated. From soil characteristics in Frieden region could be noted to medium soilpermeability(1.5 to 2.0 cm.hr-1) andsoil texture (medium to heavy). Thesprinkler irrigation was permanentclassic system.Soil texture (loam, clay loam, silty loam, silty clay loam)and the existing irrigation system were reported moveable classic and wheel move sprinkler irrigation. Irrigationsystems assessments weretaken place according to Merriam and Keller methodology (1978) (5).Uniformity coefficients, potential and actual application efficiency of low quarter (PELQ، AELQ، CU and DU) were determined.The hydraulic system parameters consists of H, Q and P were measured.First of all, soil moisture in the experimental sites to determine the soil moisture deficit (SMD) was measured.Pressureandflow ratesprinklersatthe beginning, middleandend of theirrigation experimentsas well as in fieldswere measured.Aftertwohours, sprinklers pressure,flow rateandvolume of waterinthecanswere measured.The uniformityandefficiencyof thesystemswere calculated as well.
Results: Nine sprinkler irrigation systems were evaluated and DU, CU, AELQ and PELQ in the fields were equal 60.8%, 57.2%, 75.3% and 66.2% respectively. The results indicated that the poor PELQ was mostly due to lack of sufficient knowledge of the operators about optimal use of the irrigation system including control of inlet pressure, simultaneous operation of too many sprinklers and inappropriate duration of each sprinkler operation. All these factors led to deviation from the designed irrigation time and interval. The low values of DU and CU could be attributed to insufficient pressure and discharge of irrigation systems. In sprinkler irrigation system, the main difficulties in implementation of this system are lack of accuracy in design and insufficient knowledge of users. Ten sprinkler irrigation systems were evaluated in Bahar plain and PELQ, AELQ, CU and DU in the fields were equal 53.0%, 45.6%, 81.1% and 77.1% respectively. Average of PELQ, AELQ, CU and DU in the weel move systems were equal 55.1%, 51.1%, 66.7% and 81.4% and solid systems were equal 52.1%, 43.3%, 73.0%, 81.0% respectively.
Conclusion: Results show that the poor AELQ was mostly due to economics. Poor DU and CU were mostly due to Low pressure and sprinkler's discharge in fildes.
Keywords: Isfahan, Hamadan, Potato, Sprinkler irrigation, Technical evaluation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Isfahan
  • Hamadan
  • potato
  • Sprinkler Irrigation
  • Technical evaluation
1.Abedinpour, M., Kiani, A., and Kaveh, F. 2008. Comparison of technical and economic impact of sprinkler and furrow irrigation methods on yield of soybean, the 12th Iranian irrigation and drainage Congress. Aug. 24-26, Karaj, Iran. (In Persian)
2.Ascough, G.W., and Kiker, G. 2002. The effect of irrigation uniformity on irrigation water requirement. Water South Africa. 28: 2. 235-241.
3.Ebrahimi, H. 2006. Analysis and Evaluation of Simplified Irrigation Systems in Khorasan. J. Agric. Sci. (Islamic Azad University). 3: 12. 1-13. (In Persian)
4.Keiani, A.R., and Kalateh-Arabi, M. 2009. Effect of different levels of irrigation on yield and water productivity of wheat varieties in Gorgan. J. Agric. Sci. Natur. Resour.16: 3. 85-102. (In Persian)
5.Merriam, J.L., and Keller, J. 1978. Farm irrigation system evaluation: A guide for management. Department of Agricultural and Irrigation Engineering, Utah State University, Logan, Utah.
6.Mostafazadeh, B., Ataei, M., and Eslamian, S. 2008. Evaluation of sprinkler irrigation projects in Isfahan region and to investigate the possibility of improving them, The 7th National Conference on Irrigation and reducing evaporation, Shahid Bahonar University. Nov. 21-23, Kerman, Iran. (In Persian) 
7.Organization of Agriculture Jahad Hamedan. 2014. Unpublication Data.
8.Sadreghaen, S.H., Zarei, GH., and Haghayeghi-moghaddam, H. 2009. Effect of sprinkler
and furrow irrigationon yield, quality and water use efficiency of sugar beet. J. Water Soil. 23: 1. 173-181. (In Persian) 
9.Salemi, H.R., and Amin, M.S.M. 2010. Water Resources Development and Water Utilization in the Gavkhuni River Basin, Iran. J. Agric. Sci. Technol. 4: 25-33.