ارزیابی آلودگی آب‌های زیرزمینی دشت بجستان جهت مصارف کشاورزی با استفاده از روش کریجینگ شاخص

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه زابل

چکیده

بهره برداری و استفاده غیر اصولی از منابع آب‌های زیرزمینی باعث افت سطح و کاهش کیفیت این آب‌ها شده است. این پژوهش با هدف مدلسازی تغییرات مکانی ویژگی‌های شیمیایی آب‌های زیرزمینی دشت بجستان با استفاده از روش‌های زمین آماری کریجینگ معمولی و کریجینگ شاخص جهت مصارف کشاورزی انجام گرفته است. پارامترهای شیمیایی از کل ویژگی‌های آب زیرزمینی و از کیفیت آب مربوط به 61 حلقه چاه انتخاب شدند. هر کدام از پارامترهای اندازه گیری شده با استاندارد مصرف FAO جهت کشاورزی مورد مقایسه قرار گرفت. از بین پارامترهای مذکور سه پارامتر سدیم (Na)، نسبت جذبی سدیم (SAR) و شوری (EC) از حد مجاز برای کشاورزی بیشتر بودند. در ابتدا نرمال بودن داده‌ها مورد بررسی و داده‌های غیر نرمال به روش لگاریتم‌‌‌‌گیری، نرمال گردیدند. سپس تجزیه و تحلیل واریوگرام‌ها برای این سه پارامتر محاسبه شدند. معیار ارزیابی در این پژوهش مقادیر میانگین خطا (ME) و مجذور میانگین خطا (RMSE) با استفاده از روش اعتبار سنجی بود. سپس نقشه‌های پتانسیل کمی مربوط به این سه پارامتر با استفاده از کریجینگ معمولی تهیه شد و در ادامه روش کریجینگ شاخص برای تهیه نقشه‌های ریسک عناصر کیفی در آب به کار گرفته شد. نتایج نشان داد پارامترهای EC و SAR در اکثر چاه‌ها از حد استاندارد بالاتر بوده و بیشترین محدودیت مربوط به EC در آب‌های زیرزمینی منطقه مورد مطالعه می‌باشد که در بیش از 59 حلقه چاه مهمترین عامل کاهش کیفیت آب می‌باشد و مصرف آب این چاه‌ها می‎تواند در دراز مدت باعث شورشدن و کاهش نفوذپذیری خاک گردند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment Of Groundwater Pollution In Bajestan Plains For Agricultural Purposes Using Indicator Kriging

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Bameri
  • Halimeh Piri
چکیده [English]

Unethical and inequitable exploitation of groundwater resources has led to reduce the amount and the quality of these water. In this study Ordinary Kriging (OK) and Indicator Kriging (IK) methods were used as geostatistical approach for preparation of thematic maps of the groundwater quality in Bajestan plain for agricultural purposes. First each of the measured parameters was compared with the acceptable standard limits based on the FAO standard. Three parameters such as Na, SAR and EC were greater than their respective groundwater pollution cutoff value. First, data normality was investigated and Log-transformed was applied to some parameters. The variogram analysis for each parameter was calculated. The evaluation criteria were ME and RMSE with the Cross Validation method. Then OK was used to analyze the spatial variability and quantitative potential maps, whereas IK was used to analyze groundwater quality parameters equal to or greater than the pollution threshold values. The results showed that the parameters of EC, SAR, and Na in most wells were higher than the threshold value and the salinity and sodium adsorption ratio was high in most of the wells. Most of the groundwater in the study area is restricted to EC. More than 59 wells in which water quality is the most important factor in reducing and uncontrolled utilization of them for long time caused salinity and reduce soil permeability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bajestan plains
  • Groundwater
  • ordinary kriging
  • indicator kriging