بررسی تأثیر تخریب جنگل ها و نهالکاری بر برخی از فاکتورهای کیفیت خاک حوضه شصت کلاته، استان گلستان

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

تخریب مناطق جنگلی، پیامدهای نامناسبی در منابع زیستمحیطی حوضه آبخیز بالادست مانند افزایش توان سیل‌خیزی، رخداد فرسایش و تولید رسوبات دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات تغییر کاربری بر روی برخی از فاکتورهای کیفیت خاک در سه کاربری جنگل طبیعی، نهالکاری و جنگل دستخورده در حوضه شصتکلاته انجام شد. نمونهبرداری از خاک در قالب طرح کاملاً تصادفی از عمق 0تا 30 سانتیمتر و به تعداد 30 نمونه از سه کاربری و واحد فیزیوگرافی تپه صورت گرفت. فاکتورهای ارزیابی کیفیت خاک در سه بخش شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی مورد تجزیه قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داهها نشان داد که با تبدیل جنگل طبیعی به جنگل دستخورده میزان رس 13/5 درصد، شن46 درصد، جرم مخصوص ظاهری 18 درصد، شاخص خمیرایی 26 درصد، واکنش خاک 6/64 درصد، آهک 48/4 درصد و فسفر قابل جذب 19/8 درصد افزایش یافت. میزان سیلت 22/7 درصد، میانگین وزنی قطر خاکدانه 24 درصد و سطح ویژه29/6 ، هدایت الکتریکی 25/9 درصد، میزان کربن آلی 64 درصد، نیتروژن کل 59 درصد، ظرفیت تبادل کاتیونی 19/7 و تنفس میکروبی نیز 35 درصد کاهش یافت و نهالکاری نتوانست از لحاظ آماری این تغییرات را جبران نماید. نتایج نشان داد میتوان عنوان داشت مهم‌ترین عملیات حفاظت خاک در منطقه، حفاظت از اراضی جنگلی است و گرچه طرح نهالکاری بهعنوان یکی از راهکارهای حفاظت خاکهای تخریب شده به کار رفته است اما در طی سالهایی که از احداث آن گذشته است نتوانسته تأثیر معنیدار بر بهبود خصوصیات خاک بگذارد و نیاز به زمان کافی جهت استقرار دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on the effect of Forest degradation and Planting on some soil quality factors in the Shastkalate watershed, Golestan province

چکیده [English]

Deforestation has detrimental effects on the watershed environment which resulted in increasing flooding and sediment yield. The aim of this study was to evaluate the effects of land use change on some selected factors of soil quality in the three land uses natural forest, planting and disturbed forest in Shastkalate watershed. 30 Samples were taken of 0-30cm depth in a completely randomized design from three Land uses in hill physiographic unit. Soil quality factors were analyzed in three sections chemical, physical and biological parameters. Analysis data showed that with conversion natural forest to disturbed forest the amount of clay 13.5%, sand 46 %, bulk density 18%, plasticity index 26%, Soil pH 6.64%, calcium carbonate 48.4% and available phosphorus 19.8% increased. The amount of silt 22.7%, mean weighted diameter 24%, specific surface 29.6%, Electrical Conductivity 25.9%, organic carbon 64%, nitrogen 59%, cation exchange capacity 19.7% and microbial respiration 35% decreased and planting could not compensate this Statistically significant changes. The results showed conservation of forest lands can be as the most important operation in soil conservation plan in the area and though planting plan is used but this operation because of short time settlement had no significant effect on soil properties, and major effects need more time and long time studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soil chemical properties
  • Soil physical properties
  • Shastkalate
  • Land use