2024-03-28T16:51:29Z
https://jwsc.gau.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=380
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
تأثیر مدت زمان تماس، سطوح مختلف آرسنیک و مادهی آلی بر صفات رشد کرمهای خاکی
زهرا
جمشیدی اردکانی
احمد
گلچین
عبدالحسین
پری زنگنه
عباسعلی
زمانی
کرمهای خاکی بخشی از زنجیرهی غذایی و چرخهی تجزیه در خاک هستند که ویژگیهای رشد آنها به طور نامطلوبی تحت تأثیر آلودگیهای خاک قرار میگیرد. با توجه به حساسیت کرمهای خاکی به آلودگی، از آنها میتوان به عنوان شاخص زیستی خاکهای آلوده استفاده نمود. به منظور بررسی تأثیر مدت زمان تماس و سطوح مختلف مادهی آلی خاک بر صفات رشد کرمهای خاکی در خاکهای آلوده به سطوح مختلف آرسنیک، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح مختلف آلودگی خاک به آرسنیک عبارت بودند از صفر، 5، 10، 20، 40، 80، 160 و 320 میلیگرم آرسنیک در کیلوگرم خاک و سطوح مادهی آلی که به صورت کود دامی به نمونههای خاک آلوده اضافه گردید معادل صفر، 5 و 10 درصد وزنی بودند. کرمها در چهار بازهی زمانی مختلف شامل 15، 30، 45 و 60 روز در معرض آلودگی خاک قرار گرفتند و زندهمانی، وزن و تولید کوکون توسط آنها مورد بررسی قرار گرفت. در پایان آزمایش نیز میزان تجمع آرسنیک در بدن کرمها اندازهگیری شد. نتایج تجزیهی واریانس دادهها نشان داد که با افزایش سطح آلودگی خاک به آرسنیک، زندهمانی، وزن و توانایی تولید کوکون کرمها به طور معنیداری کاهش یافت ولی میزان تجمع آرسنیک در بدن آنها افزایش یافت. اثر گذشت زمان و سطوح مختلف مادهی آلی نیز بر این صفات معنیدار بود و به ترتیب آنها را کاهش و افزایش دادند.
آلودگی خاک
آرسنیک
کرم خاکی
فلزات سنگین
Eisenia fetida
2015
02
20
1
25
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2278_30c60e38a12f725bac5006f68da08b4a.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
امکان سنجی فنی و اقتصادی جمعآوری آب باران از سطح بام ساختمانها (مطالعه موردی:دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان)
امیر
سعدالدین
محبوبه
بای
اصغر
نعیمی
کمبود آب شیرین در بعضی مناطق بحرانی جدی است. یکی از روشهای کاهش اتکاء به منابع آب معمول، جمعآوری آب باران است. این مقاله به تحقیقی در خصوص روشهای امکانسنجی اجرای سامانه جمعآوری آب باران از بام ساختمانهای دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان میپردازد. در آن از تجزیه و تحلیل بیلان آب در پردیسهای دانشگاه، ارزیابی کیفی و میکروبیولوژیکی آب باران در چند نمونه از آب جمعآوری شده از بامهای مختلف و نیز برای بررسی توجیه اقتصادی از تجزیه و تحلیل نسبت عایدی به هزینه استفاده شده است. نتایج محاسبه بیلان آبی نشان داد که جمعآوری آب باران بهطور قابلملاحظهای حتی در ماههای خشک میزان تکیه بر منابع آب شیرین شهری را کاهش میدهد. نتایج بررسی پارامترهای کیفیت شیمیایی و میکروبیولوژیک، لزوم توجه دقیقتر به آلودگیهای احتمالی آب، بهدلیل وجود عوامل بیماریزا بهویژه کلیفرمها و ایکولی برای مصرف شرب را نشان میدهد. لذا، لازم است در سامانههای جمعآوری آب باران به نصب فیلتر و انحرافدهنده اولیه توجه خاص شود. تجزیه و تحلیل نسبت عایدی به هزینه نشان میدهد که در منطقه مورد مطالعه، احداث سامانه یاد شده توجیه اقتصادی دارد، اگرچه این نسبت در بخشی از افق برنامهریزی 20 ساله برای گزینههای قیمتگذاری بر مبنای بهای آب شهری گرگان (نرخ یارانهای) کمتر از یک میباشد. این مقاله توجه سیاستگذاران و مدیران منابع آب شهری نسبت به دانش و راهحلهای منطبق بر محیط زیست در راستای معرفی و استفاده از منابع آبی مختلف را افزایش میدهد، تا زمینهساز تأمین اعتبار لازم و توجه کافی در برنامهریزیها و سیاستگذاریها باشد.
جمعآوری آب باران
کیفیت آب
آلودگی آب
بیلان آب
نسبت عایدی به هزینه
2015
02
20
27
50
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2279_bf6ad587ef480e0111f35ad5772823f5.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
تدوین برنامه مدیریت بیابانزایی منطقه سبزوار
اسماعیل
سیلاخوری
مجید
اونق
امیر
سعدالدین
بیابانزایی یکی از بزرگترین چالشهای زیستمحیطی زمان حال به شمار میرود. هدف از این تحقیق ارائه برنامه مدیریت بیابانزایی بر اساس نقشه ریسک بیابانزایی میباشد. بعد از اینکه نقشه واحدهای کاری (رخساره ژئومورفولوژی) منطقه سبزوار تهیه گردید، در هر یک از آنها ارزشدهی بر اساس مدل MICD صورت گرفت و نقشه خطر بیابانزایی تهیه شد. از ضرب کلاسهای خطر بیابانزایی (H) در کلاسهای عناصر در معرض خطر (E) و کلاس درجه آسیبپذیری عناصر (V) عدد ریسک برای هر واحد کاری محاسبه شد که از کلاسبندی این اعداد، کلاسهای ریسک (R) بدست آمد. سپس در هر واحد کاری، با استفاده از کلاسهای ریسک، شرایط منطقه و شاخصهای مهم بیابانزایی، راهکارها و برنامههای مدیریتی بیابانزایی ارائه شد. این راهکارها در قالب 4 راهبرد و 10برنامه مدیریت خطر بیابانزایی معرفی و نقشه برنامه مدیریتی برای منطقه سبزوار تهیه گردید. نتایج نشان داد که بیشترین (44/37 درصد) و کمترین (08/0 درصد) سطح منطقه مورد مطالعه را به ترتیب کلاس IIb و کلاس IIIc به خود اختصاص داده است. کلاس IIb دشتهای رسی، مخروطافکنهها و قسمت بزرگی از تپههای ماسهای ارگ خارتوران را پوشش داد. شاخصهای مؤثر در بیابانزایی این طبقه (IIb)، در اراضی با کاربری مراتع: پوشش گیاهی مؤثر در خاک و مقاومت فشاری خاک در شرایط خشک و در اراضی فاقد کاربری: آثار بادساییدگی خاک و آثار انباشت خاک بودند. با توجه به شاخصهای مؤثر در بیابان-زایی منطقه، برای کلاس IIb برنامههای مدیریتی چون بوتهکاری، احیاء رویشگاهها و احداث بادشکن پیشنهاد شد.
شدت خطر بیابانزایی
مدل MICD
ریسک
برنامه مدیریتی
منطقه سبزوار
2015
02
20
51
71
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2280_585c8963dbcb55220c514329f481f65e.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
پهنهبندی رقومی واحدهای خاک با استفاده از مدل درختان تصمیمگیری تصادفی در استان گلستان
محمدرضا
پهلوان راد
فرهاد
خرمالی
نورایر
تومانیان
فرشاد
کیانی
بایرام
کمکی
نقشههای خاک از منابع عمده اطلاعات برای مدیریت اراضی، منابع طبیعی و محیط زیست هستند. استفاده از روش-های نقشهبرداری رقومی باعث کاهش هزینه و صرفهجویی در زمان در مطالعات شناسایی خاک میگردد. روش نمونهبرداری مکعب لاتین مشروط (cLHS ) جهت تعیین محل نقاط نمونهبرداری و تکنیک درختان تصمیمگیری تصادفی (RF ) جهت تخمین نقشه زیرگروههای خاک در سطحی حدود 85000 هکتار از اراضی استان گلستان مورد ارزیابی قرار گرفتند. 12متغیر محیطی شامل خصوصیات زمین، واحدهای ژئومورفولوژی و شاخص پوشش گیاهی به عنوان تخمینگر مورد استفاده قرار گرفته شدند. نتایج نشان داد که تعداد کلاسهای خاک موجود در سطح زیر گروههای بزرگ خاک در محدوده مورد مطالعه 11 کلاس بود. کمترین مقدار خطای تخمین نمونههای اعتبار سنجی در مدل سازی 53/52 بدست آمد. نتایج نشان داد که کلاسهایی که نمونه بیشتری داشتند خطای کمتری داشتند. کلاسهای جیپسیک آکوییسالیدز با 22، آکوئیک کلسیزرپتز با 9 و تیپیک هاپلوزرپتز با 22 نقطه مشاهداتی بهترتیب دارای خطای 22، 25 و 37 درصد بودند. کلاسهای جیپسیک هاپلوزرپتز با 6، تیپیک آکوییسالیدز با 5، تیپیک کلسیزرپتز و تیپیک کلسیزرولز با 4 و تیپیک هالوآکوئپتز با 3 نقطه مشاهداتی دارای خطای 100 درصد بودند. بین متغیرهای مختلف شاخص پوشش گیاهی، ژئومورفولوژی، ارتفاع و جهت شیب دارای بیشترین اهمیت در تخمین کلاس بودند. نتایج نشان داد که روش RF میتواند یک روش قابل اعتماد و با دقت مناسب باشد که با تعداد نمونه کم تخمین قابل قبول ارائه می دهد.
: نقشهبرداری رقومی
درختان تصمیمگیری تصادفی
دقت نقشه
استان گلستان
2015
02
20
73
93
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2281_334f459421a0471c86f9f534d20c27e3.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
مقایسه عملکرد دو روش برنامهریزی بیان ژن و شبکه عصبی مصنوعی به منظور تخمین ضریب یکنواختی توزیع آب در آبیاری بارانی
زیبا
قزلباش
مهدی
ذاکری نیا
ابوطالب
هزار جریبی
امیر احمد
دهقانی
یکنواختی توزیع آب (CU) یک پارامتر مهم فنی در طراحی سیستمهای آبیاری میباشد و مقدار آن تاثیر مهمی بر کیفیت و بازده سرمایهگذاری در پروژههای آبیاری دارد. اندازهگیری CU در آبیاری بارانی ثابت از روی نتایج یک آبپاش منفرد با توجه به در نظر گرفتن همپوشانی آبپاشهای مجاور و در مقادیر مختلف فشار کارکرد آبپاش (P)، ارتفاع پایه آبپاش (Hr)، فاصله آبپاشها روی لولههای جانبی (Sl) و فاصله لولههای جانبی از یکدیگر (Sm) امری زمان بر میباشد. در این پژوهش، CU برای آبپاشهای مدل 20AQ- و 6KA- در 4 تیمار فشارکارکرد (2، 5/2، 3 و 5/3 اتمسفر)، 16 تیمار فواصل آبپاشها (Sl×Sm) شامل (9×18، 12×18، 15×18، 18×18، 9×15، 12×15، 15×15، 18×15، 9×12، 12×12، 15×12، 18×12، 9×9، 12×9، 15×9 و 18×9 متر)، 4 تیمار ارتفاع پایه آبپاش (60، 90، 120 و 150 سانتیمتر) و 3 تیمار آرایش آبپاشها (مربعی، مستطیلی و مثلثی) در شرایط باد آرام (2-0 متر بر ثانیه) در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان اندازهگیری شد. بهمنظور برآورد CU براساس روشهای برنامهریزی بیان ژن (GEP) و شبکه عصبی مصنوعی(ANN)، P, Hr , Sl ,Sm بهعنوان پارامترهای ورودی درنظر گرفته شدند با مقایسه آماری نتایج محاسباتی، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) برای روشهای GEP و ANNدر آبپاش 20 AQ- برابر 06/0 و 062/0 و در آبپاش 6KA- نیز به ترتیب برابر 067/0 و 064/0 بهدست آمد که این امر بیانگر دقت بالا هر دو روش در مدل-سازی است. از آنجایی که مدل GEP قادر به ارائه رابطهای صریح برای تخمین ضریب یکنواختی است، جنبه کاربردی بیشتری دارد.
آبیاری تحت فشار
ارزیابی سیستم آبیاری
هوش مصنوعی
یکنواختی توزیع آب
2015
02
20
95
114
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2282_781122c6802526d45811471dce93ad05.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
ارزیابی مدلHydrus-2D در شبیه سازی آب زهکشی و آبشویی فسفر با روشهای مختلف کود آبیاری در مزرعه پیاز
خلیل
اژدری
هادی
قربانی
آتنا
رنجبریان
چکیدهمناسبترین روش کود آبیاری، آلودگی محیط زیست را به حداقل می-رساند. این پژوهش بمنظور برآورد آب زهکشی و آبشویی فسفر باروشهای مختلف کود آبیاری، با کاشت پیاز در شاهرود صورت گرفت. دراین پژوهش 4 روش کود آبیاری در 3 نوع خاک لوم شنی، لوم رسی شنی و لوم سیلتی رسی مورد آزمایش قرار گرفت. روشهای کود آبیاری تحقیق عبارت بودند از: 2روش تزریق کود هفتگی، 10 دقیقه قبل و بعد از آبیاری و 2 روش تزریق کود یک روز در میان، قبل و بعداز آبیاری. مطالعه به روش مدلسازی با Hydrus-2D انجام گرفت. نتایج حاصل نشان داد درروش های کودآبیاری میزان آب زهکشی شده کمتر از 3 درصد و در آبیاری کرتی بیش از 50 درصد بوده است. همچنین نتیجه دیگر نشان داد که روش کود آبیاری هفتگی 10 دقیقه قبل از آبیاری نسبت به روشهای دیگر ارجحتر است. این روش نسبت به سایر روشهای کود آبیاری 28 درصد و نسبت به آبیاری کرتی 70 درصد در خاک لوم شنی افزایش عملکرد داشت. همچنین با این روش، میزان آبشوئی فسفر 9/0 ، 8/0 و 6/0 کیلوگرم در هکتار بترتیب در خاکهای لوم شنی، لوم رسی شنی و لوم سیلتی رسی برآورد گردید که نسبت به روش کود آّبیاری یک روز در میان در خاک لوم شنی 12 ، درخاک لوم رسی شنی 6/7 ودر خاک لوم سیلتی رسی 2/4 درصد آبشوئی کمتریداشت. همچنین در این روش نسبت به آبیاری کرتی آبشوئی فسفر درخاک لوم شنی 2/32 درصد کمتر شد. شاخص های آماری NRMSE و R2 نتایج رضایت بخشی داشتند
آبشویی فسفر
شبیه سازی
کود آبیاری
آب زهکشی
ناحیه ریشه
2015
02
20
115
133
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2283_4e841aa990de5e6610633c7e424facf8.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
ارزیابی خطر فرسایش خاک با استفاده از یک مدل فازی در آبخیز قرناوه گلستان
مهدی
عرفانیان
پریسا
قهرمانی ساعتلو
حسین
سعادت
آگاهی از میزان خطر فرسایش خاک در آبخیزها، امکان شناسایی نواحی بحرانی و اولویتبندی برنامههای مدیریتی و حفاظتی را فراهم میسازد. هدف از تحقیق حاضر، تهیه و اعتبارسنجی یک مدل فازی برای ارزیابی خطر فرسایش خاک در آبخیز قرناوه گلستان است. تهیه نقشه خطر فرسایش خاک در سه مرحله انجام گرفت: در مرحله اول، نقشه شاخص حفاظت خاک (SPI) با استفاده از دو لایه کاربری اراضی- پوشش اراضی (LU-LC) و شاخص اختلاف نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) تهیه شد. در مرحله دوم نقشه شاخص پتانسیل فرسایش خاک(PERI) بر اساس سه لایه رستری درجه-طول شیب(LS)، فاکتور فرسایندگی باران (R) و فاکتور فرسایشپذیری خاک(K) تهیه شد. در مرحله نهایی، نقشههای SPI و PERI باهم ترکیب شده و نقشه خطر فرسایش خاک (AERI) بدست آمد. معادله اصلاح شده جهانی فرسایش خاک (RUSLE) به منظور اعتبارسنجی نقشه فازی خطر مورد استفاده قرار گرفت. مقدار ضریب کاپا برای کلاس خطر خیلی بالا نشان داد که نقشه AERI در مقایسه با نقشه خطر مبتنی بر مدل RUSLE (نقشه مرجع) در شناسایی نواحی بحرانی از کارایی نسبتا خوبی برخوردار میباشد. کاربرد این مدل فازی برای نقشه خطر فرسایش خاک، برای مدیران و تصمیمگیران به عنوان یک روش ساده و آسان در اولویتبندی زیرحوزههای بحرانی و انتخاب اقدامات آبخیزداری مناسب توصیه میشود.
مدل فازی
خطر فرسایش خاک
AERI
RUSLE
قرناوه گلستان
2015
02
20
135
154
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2284_ad7a6d91dd0919bf1e802645ead49e58.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
بررسی عملکرد و مصرف آب در ذرت شیرین تحت تاثیر شیوههای مختلف کم آبیاری در دو الگوی کاشت
علیرضا
کیانی
علیرضا
صابری
در شرایط کمبود آب استفاده از روش کمآبیاری و الگوی مناسب کاشت از گزینههای موثر در افزایش بهرهوری آب محسوب میشوند. جهت بررسی تاثیر الگوهای مختلف کاشت و چند شیوه کم آبیاری روی عملکرد، مصرف آب، کارایی مصرف و ضریب واکنش گیاه ذرت آزمایشی با استفاده از کرتهای خرد شده با 3 تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به اجرا درآمد. دورهای آبیاری (6 و 10روزه ) به عنوان کرتهای اصلی و تیمارهای الگوی کاشت در کرتهای فرعی شامل الگوی کاشت یک ردیفه و دو ردیفه (هر کدام بصورت آبیاری کامل، یک در میان متناوب و آبیاری یک در میان ثابت جویچهها) انتخاب شدند. نتایج نشان داد که اختلاف عملکرد دانه ذرت بین تیمارهای آبیاری کامل و یکدرمیان معنیدار ولی بین تیمارهای یکدرمیان غیرمعنیدار بود. مقدار رواناب در تیمارهای I1 و I3 بیشتر از بقیه تیمارها و تیمارهای یکدرمیان ثابت نیز بیشتر از یکدرمیان متغیر بود.ه و در نتیجه مقدار نفوذ آب در تیمار آبیاری یکدرمیان متناوب بیشتر از آّبیاری یکدرمیان ثابت بود. با افزایش دور آبیاری از 6 به 10 روز مقدار رواناب حدود 24 درصد کاهش یافت. رابطه بین تبخیر- تعرق و عملکرد گیاه یک رابطه خطی نسبتاً قوی (R2=0.80) و ضریب واکنش گیاه به آب برابر 14/1 به دست آمده است. مقایسه کارایی مصرف آب ذرت نشان داده است که آبیاری یکدرمیان شیارها با50 درصد صرفه جویی در آب سودمندی بالاتری نسبت به آبیاری کامل شیارها دارد.
آبیاری یکدرمیان
کارایی مصرف آب
کمآبیاری
ذرت شیرین
2015
02
20
155
171
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2285_a88a57632fbffd8a2a02093e87e0ae6b.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
مطالعه میزان رهاسازی نیتروژن کودهای آلی در شرایط رطوبتی مختلف
فتح اله
مدرومی
حجت
امامی
علیرضا
آستارائی
رضا
خراسانی
باتوجه به اهمیت کاربرد کود های آلی در بخش کشاورزی این تحقیق به منظور بررسی میزان معدنی شدن نیتروژن در کود-های آلی در قالب طرح کاملاً تصادفی با آرایش فاکتوریل در سه تکرار انجام شد. میزان رهاسازی نیتروژن در چهار نوع کود آلی (لجن فاضلاب، کود مرغی، کود گاوی، کاه وکلش گندم) در دو سطح رطوبت خاک 40 (کم) و 75 (زیاد) درصد ظرفیت زراعی و در فواصل زمانی10 روز به مدت 2 ماه اندازهگیری شد. آمونیم و نیترات حاصل از رهاسازی نیتروژن به صورت تجمعی با روش اسپکتروفتومتری اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که آمونیم آزاد شده در طول دوره آزمایش دارای روند کاهشی بود. نوع منبع کودی، رطوبت و زمان باعث اختلاف معنیداری در میزان رهاسازی نیترات گردید. همچنین اثرات متقابل کود- زمان و زمان-رطوبت نیز در میزان رهاسازی نیترات معنیدار شد. بیشترین میزان نیتروژن آزاد شده (آمونیم و نیترات) در کود مرغی با میانگین 7/269 میلیگرم برکیلوگرم نیتروژن مشاهده شد. ترتیب معدنی شدن بهصورت کود مرغی > کود گاوی > لجن فاضلاب> کاه و کلش گندم بود. با افزایش رطوبت از 40 به 75 درصد ظرفیت زراعی میزان رهاسازی نیتروژن در تیمارهای کود مرغی، لجن فاضلاب، کود گاوی و کاه وکلش گندم به ترتیب 36 ، 9 ،6 و 86 درصد افزایش نشان داد. از این رو استفاده از کودهای آلی به ویژه کود مرغی برای بهبود ویژگیهای فیزیکی خاک و فراهمی بخشی از نیاز غذایی گیاهان توصیه میشود.
نیترات
انکوباسیون
آمونیم
ظرفیت زراعی
2015
02
20
173
190
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2286_a58e59eca8e651c5bb5a1ec65991955e.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
بررسی عملکرد آبپایه در کاهش آبشستگی اطراف تک پایه و پایههای دوتایی عمود بر مسیر جریان
نشاط
موحدی
امیر احمد
دهقانی
عبدالرضا
ظهیری
محمد جواد
اعرابی
وقوع آبشستگی موضعی اطراف پایههای پل یکی از دلایل اصلی تخریب آنها است. بنابراین پیشبینی عمق آبشستگی و ارایه راهکارهایی جهت کنترل و کاهش آن ضروری است. یکی از روشهایی که اخیراً مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، استفاده از آبپایه در پاییندست پایههای پل میباشد. در این تحقیق به بررسی آزمایشگاهی تأثیر استفاده از آبپایه در کنترل آبشستگی اطراف پایههای تکی و دوتایی عمود بر مسیر جریان در شرایط آب زلال پرداخته شد. آبپایه هم تراز با بستر رسوبی و در دو فاصله در پائیندست تک پایه و پایههای دوتائی عمود بر مسیر جریان با فواصل مختلف بین پایهها (یک و دو برابر قطر پایه) مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد در هر دو حالت تک پایه و پایههای دوتایی عمود بر مسیر جریان، هنگامی که آبپایه به پایه چسبیده است، حداکثر کارائی آبپایه حاصل میشود؛ بطوریکه عمق آبشستگی جلوی پایه در تک پایه 6/29 درصد و در پایه های دوتایی با فواصل دو برابر قطر پایه 34 درصد کاهش مییابد. همچنین محل حداکثر عمق آبشستگی در تک پایه در جلوی پایه رخ میدهد اما در پایههای دوتایی به پائیندست منتقل میگردد.
آبپایه
آبشستگی
پایه پل
پایههای دوتایی
2015
02
20
191
205
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2287_4f8ff0c240eaa2d1f772c49bdd601d0c.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
تحلیل تغییرات زمانی فرآیندهای هیدرولوژیکی کرت های کوچک آزمایشی در یک حوزه آبخیز جنگلی
سیدحمیدرضا
صادقی
ملیحه سادات
ظریف معظم
سیدخلاق
میرنیا
امروزه مطالعه فرآیندهای هیدرولوژیکی سامانههای مختلف از مهمترین پیشنیازهای مدیریت منابع آب و خاک است. حالآنکه مطالعه تغییرات زمانی فرآیندهای مختلف هیدرولوژیکی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس، این پژوهش با هدف تحلیل تغییرات زمانی فرآیندهای هیدرولوژیکی کرتهای آزمایشی در در پائیندست آبخیز حوزه آبخیز جنگلی آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس واقع در استان مازندران انجام شد. آزمایشها با شدت بارش شبیهسازی شده حدود 6/1 میلیمتر در دقیقه و کرت 30 × 30 سانتیمتر صورت پذیرفت. تغییرات زمانی ارتفاع، زمان شروع رواناب و رسوب تولیدی طی 8 ماه از مهر 1387 تا اردیبهشت 1388 بهصورت ماهانه بررسی شد. نتایج بهدست آمده دلالت بر تغییرپذیری زمانی آمارههای مورد بحث در طول دوره آزمایش داشت. ارتفاع رواناب در ماههای اسفند و آبان با رطوبت پیشین بالای خاک (25 و 23 درصد) و پوشش کم لاشبرگ سطحی، بالا و بهترتیب 5/12 و 2/10 میلیمتر بوده است. همچنین در ماههای فروردین و اردیبهشت بهسبب کم بودن نسبی پوشش گیاهی، رسوب تولیدی بهترتیب به-حدود 1/21 و 9/18 میلیگرم افزایش یافته است. زمان شروع رواناب در ماههای با پوشش کم سطح زمین تحت تاثیر رطوبت خاک قرار گرفته بود. در ماه مهر با کمترین رطوبت پیشین (نه درصد)، بیشترین زمان تولید رواناب در حدود 67 ثانیه و در اسفند با بالاترین مقدار رطوبت خاک (25 درصد) پائینترین زمان تولید رواناب در حدود 32 ثانیه را داشته است. زمان شروع رواناب در ماه-های دیگر با تغییر پوشش سطح زمین رفتار نامنظمی داشته که حاکی از حساسیت آن نسبت به شرایط محیطی بوده است.
فرآیندهای هیدرولوژیکی
پوشش سطح خاک
حوزه آبخیز کجور
رطوبت پیشین خاک
کرت های آزمایشی
2015
02
20
207
222
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2288_3291fd94dbc9d77ff563374aec535683.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
ارائه روابطی برای پیشبینی الگوی توزیع مجدد رطوبت خاک در سیستم آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی به روش آنالیز ابعادی
بختیار
کریمی
تیمور
سهرابی
فرهاد
میرزایی
بهنام
آبابایی
مدلسازی الگوی توزیع مجدد رطوبت بعد از زمان آبیاری و در نظر گرفتن این پارامتر در طراحی میتواند به عنوان یکی از معیارهای افزایش بهرهوری مصرف آب در سیستمهای آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی محسوب گردد. در این مطالعه، آزمایشها در یک مدل پلکسیگلاس شفاف با ابعاد m5/0×m22/1×m3 و برروی سه نوع بافت (متوسط، سنگین و سبک) به انجام رسید. قطرهچکانها در چهار عمق صفر (سطحی)، cm15 (H1)، cm30 (H2) و cm45 (H3) مورد ارزیابی قرار گرفتند. دبی قطرهچکانها با زمان آبیاری 6 ساعت و با مقادیر 4/2 (Q1) و 4 (Q2) لیتر در ساعت اعمال گردید. سپس، به کمک قضیه π باکینگهام و با استفاده از آنالیز ابعادی روابطی به منظور تخمین الگوی توزیع مجدد رطوبت بعد از زمان آبیاری در سیستمهای آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی ارائه گردید که تابعی از حجم آب کاربردی در زمان آبیاری، هدایت هیدرولیکی خاک و مدت زمان سپریشده بعد از پایان آبیاری میباشد. نتایج مقایسه بین مقادیر اندازهگیریشده و شبیهسازیشده نشان داد که این مدلها با دقت بالایی الگوی توزیع مجدد را پس از پایان آبیاری پیشبینی میکنند. با بکارگیری این روابط در سیستم آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی، میتوان عملکرد این سیستمها را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید.
آنالیز ابعادی
الگوی توزیع مجدد
آبیاری قطرهای سطحی
آبیاری قطرهای زیرسطحی
مدیریت بهینه
2015
02
20
223
237
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2289_402c29829ffdea7052291c82310419ed.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
اصلاح معادله هارگریوز با جایگزینی دمای سطح زمین بجای دمای هوا برای برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجع
جلال
یار احمدی
علی
رحیمی خوب
تبخیر و تعرق گیاه مرجع (ET0) یکی از پارامترهای لازم برای تعیین آب مورد نیاز و برنامه ریزی آبیاری گیاهان است. معادلاتی برای تعیین ET0 با استفاده از دادههای دمای هوا ارائه شده است. در برخی از مناطق دنیا از جمله ایران، تراکم ایستگاههای هواشناسی برای پهنهبندی این پارامتر کافی نیست. برداشت دادههای طیفی از نقاط مختلف زمین از مزیتهای تصاویر ماهوارهای است. هدف این پژوهش اصلاح معادله تجربی هارگریوز برای استفاده از دادههای دمای سطح زمین بجای دمای هوا برای برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجع است. تعداد 414 تصویر دمای روز و شب سطح زمین سنجنده مودیس برای یک دوره 2 ساله (2006 و 2007) مربوط به شبکههای طرح توسعه نیشکر مورد استفاده قرار گرفت. نتایج با مبنا قرار دادن معادله پنمن مانتیث فائو نشان داد، معادله هارگریوز اصلاح شده با هر دو نوع داده ورودی (دمای سطح زمین و دمای هوا) دقت یکسانی دارد. جذر میانگین مربع خطا و ضریب تعیین بترتیب برابر 5/1 میلیمتر در روز و 79/0 برآورد شدند.
تبخیر و تعرق مرجع
دمای سطح زمین
سنجنده مودیس
معادله هارگریوس
2015
02
20
239
254
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2290_5057ea4caf9a5c5f1cdb2887342dccce.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
تحلیل اقتصادی مدیریت کمآبیاری و تعیین اعماق شاخص بهینه آبیاری در گیاه آفتابگردان
علی
قدمی فیروزآبادی
علی
شاهنظری
محمود
رائینی سرجاز
محدودیت آب از مهمترین عوامل بازدارنده تولید محصولات زراعی به شمار میرود، بنابراین انتخاب یک راهبرد بهینه و برتر برای استفاده از آب در شرایط کمبود آب ضروری است. بهاین منظور پژوهشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تیمار (55، 75، 100 و 125 درصد نیاز آّبی) و 3 تکرار روی گیاه آفتابگردان در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گرفت. هدف اصلی این پژوهش برآورد تابع تولید، محاسبه عمقهای شاخص و بهینه آب مصرفی و مطالعه اقتصادی اثر کمآبیاری بر عملکرد محصول می-باشد. بر پایه تحلیل ریاضی و اقتصادی توابع تولید، هزینه و درآمد، عمقهای شاخص و بهینه آبیاری مورد ارزیابی قرار گرفت. یافتههای این پژوهش نشان داد که بیشترین عملکرد محصول 5407 کیلوگرم بهازای یک متر مکعب آب بوده که مربوط به ارتفاع 78 سانتی متر آب آبیاری است و حدکثر درآمد خالص 25201563 ریال در هکتار و مربوط به مصرف 3/77 سانتی متر آب آبیاری میباشد. بیشترین مقدار آب صرفهجویی شده نسبت به آبیاری کامل، متعلق به عمق معادل آبیاری در حالت محدودیت آب بدست آمد، که امکان افزایش سطح زیر کشت نسبت به آبیاری کامل به میزان 15 درصد وجود دارد، با وجود اینکه بالاترین میزان عملکرد متعلق به آبیاری کامل بود، اما به دلیل بالا رفتن هزینهها سود خالص نهایی حداکثر نشد. بیشترین بازده ریالی برای هر متر مکعب آب در شرایط محدودیت آب و بهمیزان 3362 ریال محاسبه شد. در شرایط کمآبی و با هدف کسب سود حداکثر، کاهش آب آبیاری آفتابگردان به میزان 15 درصد میتواند، اعمال گردد.
آفتابگردان
تابع عملکرد
تابع هزینه
عمق بهینه
کمآبیاری
2015
02
20
255
268
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2291_a5eba8cb37937dc2f13a650a50694938.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
تحلیل کانالهای آبرفتی پایدار با استفاده از روشهای تجربی و تحلیلی
رضا
میر
غلامرضا
عزیزیان
رضا
بزرگمهر
بهبود پیشبینی ابعاد کانال و شکل محتمل بستر بطوریکه بتواند دبی مورد نظر و بار بستر مربوطه را بدون تغییر قابل ملاحظه شکل و ابعاد کانال در طول عمر طراحی آن انتقال دهد، همچنان یک دغدغه برای مهندسان هیدرولیک و ژئومرفولوژیستها است. به دلیل پیچیدگی و دینامیکی بودن پدیده از معیارهای تجربی، نیمهتجربی و آماری که دقت مطلوبی ندارند برای طراحی و تعیین ابعاد کانالهای پایدار رژیمی استفاده میشود. در این تحقیق به پیشبینی ابعاد پایدار کانال توسط مدل ریاضی GSTARS4.0 و روشهای بیشینه شدن انتقال رسوب وایت و همکاران، برونلی و ونراین پرداخته و نتایج حاصل با نتایج آزمایشگاهی و روابط تجربی مقایسه شده است. مدل ریاضی GSTARS4.0 که بر اساس کمینه شدن قدرت جریان عمل میکند در تخمین پارامتر عرض و عمق با نسبتهای به ترتیب 95/0 و 1 دقت بیشتری نسبت به سایر روشها داشته است. در تخمین غلظت رسوب، مقادیر حاصل از روش برونلی نسبت به دیگر روشهای مذکور مطابقت بیشتری با مقادیر آزمایشگاهی داشته است.
رژیم کانال
تئوری حدنهایت
روابط تجربی
غلظت رسوب
2015
02
20
269
279
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2292_350c0c5dcc04463d11b44dfba2ceab91.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
مدیریت آبخوان دشت زرینگل در استان گلستان با استفاده از مدل آب زیرزمینی
مهدی
مفتاح هلقی
چکیده دشت زرینگل با وسعت حدود 365 کیلومترمربع بخشی از حوضهآبریز گرگانرود در استان گلستان میباشد که عمده تغذیه آن از ارتفاعات البرز تأمین میشود. در حالیکه در مناطق پرباران نظیر منطقه مطالعاتی، مسأله تعادل تقریباً نسبی در آبخوان مطرح است، با این حال اهمیت برنامهریزی و تصمیمگیریهای مدیریتی همانند مناطق کمآب، ضروری بهنظر میرسد. لذا مدل بهعنوان یک ابزار کارآمد و با صرفه جهت بررسی گزینههای مختلف مدیریتی، مورد استفاده واقع گردید.در این تحقیق مدل شبیهساز حرکت آب زیرزمینی در لایه آبدار آزاد دشت زرینگل با استفاده از نرمافزار GMS7.1، در دو حالت ماندگار و غیرماندگار تهیه گردید. صحت سنجی مدل نیز در یک دوره یک ساله (90-1389) نشان داد که، مقادیر سطح ایستابی پیشبینی شده توسط مدل با مقادیر مشاهداتی از توافق خوبی برخوردارند و معیار جذر میانگین خطا برابر 98/0 بدست آمد. پس از اطمینان از صحت مدل تعیین شده، به منظور مدیریت بهتر آبخوان در سالهای آتی سناریویی مبنی بر کاهش میزان بارش در منطقه مطرح گردید. در این سناریو با هدف تعیین میزان افت سفره آبزیرزمینی در صورت کاهش میزان بارش در منطقه مطالعاتی، معلوم گردید که در صورت کاهش 10 درصدی مقادیر بارش در فصل بهار، سطح آبزیرزمینی حدود 17 سانتیمتر افت بیشتری خواهد داشت، که نسبت به افت در تابستان مقدار بیشتری میباشد.
دشت زرینگل
مدیریت
مدل مفهومی
GMS
2015
02
20
281
292
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2293_3511f86b6623a5425905dd81e5c101ea.pdf
مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک
2322-2069
2322-2069
1393
21
6
پیشبینی رواناب روزانه با مدل حداقل مربعات ماشین بردار پشتیبان (LS-SVM)
محسن
پوررضا بیلندی
عباس
خاشعی سیوکی
صادق
صادقی طبس
مدلهای داده محور از جمله ابزارهایی هستند که به منظور شبیهسازی در علوم مختلف استفاده میشوند. روش ماشین بردار پشتیبان به عنوان یکی از جدیدترین این نوع ابزارها اخیراً در علوم مرتبط با آب مورد توجه قرار گرفته است. در هیدرولوژی و منابع آب، این مدلها با شبیهسازی فرآیند بارش-رواناب، مقدار رواناب را در حوزههای آبخیز بدون ایستگاه اندازهگیری و با حداقل زمان ممکن و کمترین هزینه برآورد میکنند. هدف از انجام این تحقیق شبیهسازی رواناب روزانه با کمک ماشین بردار پشتیبان و همچنین مقایسه نتایج آن با مدل هیدرولوژیکی Hymod میباشد. مدل Hymod نیز مدلی مفهومی بوده که رواناب را با استفاده از دادههای بارش و تبخیر-تعرق پتانسیل روزانه محاسبه مینماید. ارزیابی روش-های پیشبینی رواناب مذکور با استفاده از دادههای روزانه بارش و تبخیر-تعرق پتانسیل برای 5 سال (1958-1962) در حوضه معرف رودخانه لیف آمریکا به مساحت 1950 کیلومتر مربع انجام گردید. مقادیر آمارههای کلینگ گوپتا (KGE)، ضریب تعیین (R2) و ضریب ناش- ساتکلیف (NSE) به ترتیب در روش ماشین بردار پشتیبان 80/0 ، 79/0و 78/0 و در مدل Hymod، 68/0، 79/0و 76/0 به دست آمد. نتایج نشان از برتری نسبی روش ماشین بردار پشتیبان به شبیهسازی مدل مفهومیHymod داد و بنابراین نتایج این ابزار میتواند در حوضههای بدون آمار به عنوان تخمین قابل قبول اولیه مورد لحاظ قرار گیرد.
مدل بارش-رواناب Hymod
روش ماشین بردار پشتیبان
پیش بینی رواناب
حوزه آبخیز رودخانه لیف
2015
02
20
293
304
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2294_409208643a95c9a8cf3bd71401617b77.pdf